Dậy thì sớm là gì? Ảnh hưởng tâm sinh lý trẻ em như thế nào?

Dậy thì sớm là căn bệnh có ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển của trẻ

Dậy thì sớm là căn bệnh có ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển của trẻ. Tỷ lệ trẻ dậy thì sớm tại Việt Nam đang có sự gia tăng, tuy nhiên, nhiều cha mẹ vẫn chưa biết dậy thì sớm là gì, các dấu hiệu cho biết trẻ bị dậy thì sớm. Tìm hiểu ngay để biết thêm thông tin về căn bệnh này và có biện pháp điều trị và phòng ngừa dậy thì sớm ở trẻ.

1. Dậy thì sớm là gì?

Dậy thì sớm là sự xuất hiện những thay đổi về thể chất và hormon của trẻ để bắt đầu trở thành người trưởng thành. Khi dậy thì bắt đầu sớm hơn bình thường, trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai được coi là dậy thì sớm.

Khi bước vào tuổi dậy thì, trẻ có sự phát triển nhanh chóng về xương và cơ bắp, tăng vọt về chiều cao, mụn trứng cá, mùi cơ thể, phát triển các bộ phận sinh dục và bắt đầu có khả năng sinh sản.

2. Dấu hiệu cảnh báo dậy thì sớm

Các dấu hiệu và triệu chứng dậy thì sớm bao gồm sự phát triển sau đây trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai.

Dậy thì sớm ở bé gái

– Tuyến vú tăng trưởng bất thường, có thể to ở một bên.

– Xuất hiện lông mu, lông nách.

– Bắt đầu có mùi cơ thể.

– Bộ phận sinh dục phát triển, âm đạo tăng tiết các chất nhầy (khí hư), bắt đầu có kinh nguyệt.

– Thân hình thay đổi, có vẻ nữ tính hơn.

– Phát triển nhanh về chiều cao, và thể chất, bắt đầu hình thành các mảnh xương chậu đáp ứng với chức năng sinh sản sau này.

Dậy thì sớm ở bé trai

– Tinh hoàn và dương vật phát triển.

– Xuất hiện râu, thay đổi giọng nói, giọng trở nên trầm, khàn tiếng hay vỡ giọng.

– Lông mu, lông nách phát triển, xuất hiện mụn trứng cá.

– Cơ thể phát triển nhanh, chiều cao, cân nặng tăng vọt, xuất hiện cơ bắp, trở nên nam tính hơn.

Trẻ dậy thì sớm có sự thay đổi lớn về thể chất

Thay đổi tâm lý

Ngoài việc thay đổi về thể chất, trẻ dậy thì thường xuất hiện những thay đổi về tâm lý như:

– Tăng sự tò mò về cơ thể, đặc biệt là về cơ quan sinh dục, có sự lo sợ về thay đổi bất thường của cơ thể như lần đầu xuất hiện kinh nguyệt ở bé gái.

– Tăng nhu cầu riêng tư, thích ở một mình, thích có không gian riêng, tách biệt với ba mẹ. Mong muốn được tôn trọng, đối xử bình đẳng, không muốn chịu sự giám sát của người lớn.

– Biết giữ khoảng cách, giới hạn về sự thân mật với bạn khác giới, chơi với bạn cùng giới nhiều hơn.

– Tâm trạng thay đổi thất thường, khi vui vẻ, khi lại thờ ơ, mỏi mệt.

3. Nguyên nhân

Khi bước vào thời điểm dậy thì, não bắt đầu sản xuất Hormon giải phóng Gonadotropin (GnRH). Khi Hormone này đến tuyến yên sẽ kích thích sản xuất các Hormon Estrogen ở nữ và Testosterone ở nam giới, từ đó tạo ra những thay đổi về thể chất và tâm lý của trẻ.

Estrogen đóng vai trò quyết định cho sự tăng trưởng và phát triển các đặc tính sinh dục nữ. Testosterone chịu trách nhiệm cho sự tăng trưởng và phát triển của các đặc tính sinh dục nam giới.

Dậy thì sớm được chia thành 2 loại: Dậy thì sớm trung ương và dậy thì sớm ngoại vi.

Dậy thì sớm trung ương

Nguyên nhân của dậy thì sớm trung ương chưa được xác định. Ở một số trường hợp, dậy thì sớm trung ương có thể xuất hiện bởi một số nguyên nhân như:

– Xuất hiện khối u ở não hoặc tủy sống.

– Khiếm khuyết não bẩm sinh như tràn dịch não hoặc có khối u lành tính.

– Các tổn thương ở não hoặc tủy sống.

– Hội chứng McCune-Albright.

– Tăng sản thượng thận bẩm sinh.

– Suy giáp.

– Bức xạ đến não hoặc tủy sống.

Dậy thì sớm ngoại vi

Dậy thì sớm ngoại vi ít gặp hơn so với dậy thì sớm trung ương. Dậy thì sớm ngoại vi có thể xuất hiện do một số nguyên nhân như:

– U nang buồng trứng ở bé gái, u tủy thượng thận ở bé trai.

– Cơ thể được cung cấp nhiều Estrogen hoặc Testosterone từ các sản phẩm mỹ phẩm, thực phẩm như sữa, kem dưỡng da…

– Ngoài ra, có thể do khiếm khuyết trong gen,  gây ra tình trạng gia đình có quan hệ tình dục độc lập với gonadotropin, dẫn đến tăng tiết Testosterone ở bé trai trong độ tuổi 1 – 4 tuổi.

4. Các yếu tố làm tăng nguy cơ dậy thì sớm

Không nhất thiết cứ có những đặc điểm sau đây thì trẻ bị dậy thì sớm, tuy nhiên những trẻ có những yếu tố sau đây thường có nguy cơ bị dậy thì sớm cao hơn:

– Bé gái: Con gái có khả năng bị dậy thì sớm nhiều hơn con trai gấp 10 lần.

– Tiền sử gia đình: Dậy thì sớm có thể xuất hiện do các gen đột biến kích thích cơ thể giải phóng hormone giới tính. Hầu hết những đứa trẻ này thường có cha mẹ hoặc anh chị em có bất thường di truyền tương tự.

– Béo phì. Một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên quan giữa béo phì ở các cô gái trẻ và tăng nguy cơ dậy thì sớm. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu không biết làm thế nào liên kết trực tiếp. Béo phì dường như không liên quan đến dậy thì sớm ở bé trai.

5. Hậu quả của dậy thì sớm

Hậu quả của dậy thì sớm

Đối với trẻ em, dậy thì sớm có thể gây ra các vấn đề về thể chất và cảm xúc như:

– Chiều cao thấp

– Vấn đề hành vi

– Tăng nguy cơ mắc bệnh

– Những tác động đến tâm lý

– Ham muốn tình dục trước tuổi

6. Điều trị dậy thì sớm

Nếu con bạn bị dậy thì sớm, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán, đánh giá và xem xét điều trị càng sớm càng tốt.

Đưa trẻ đến thăm khám tại cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị tình trạng dậy thì sớm

7. Phòng ngừa dậy thì sớm

Để phòng ngừa bé dậy thì sớm, cần loại bỏ các yếu tố nguy cơ, cụ thể:

– Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Tăng cường rau củ quả trong bữa ăn hằng ngày, đảm bảo lượng đạm đầy đủ, hạn chế sử dụng đồ ăn đã qua chế biến sẵn và đồ ngọt, đồ chiên rán… chứa nhiều chất béo. Chú ý lựa chọn thực phẩm an toàn, những thực phẩm chứa hormone tăng trưởng sẽ ảnh hưởng tới dậy thì sớm.

– Khuyến khích trẻ tăng cường vận động: Các môn thể thao như bơi, nhảy dây, đá bóng, đá cầu… giúp tăng cường vận động, nhờ đó trẻ sẽ phát triển khỏe mạnh hơn.

Dậy thì sớm gây nhiều hậu quả ảnh hưởng tới sức khỏe và tâm lý của trẻ. Việc phòng ngừa dậy thì sớm cho trẻ sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện và vui vẻ, lạc quan hơn trong cuộc sống