Hở van tim ba lá là bệnh lý tim mạch nguy hiểm có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào. Hở van tim nếu không được phát hiện và điều trị sớm có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Hãy cùng Dược Điển Việt Nam tìm hiểu ngay những thông tin cơ bản về hở van tim 3 lá để biết nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa, điều trị bệnh!
1. Hở van tim 3 lá là gì?
Van 3 lá nằm giữa tâm thất phải và tâm nhĩ phải, giúp cho máu chỉ chảy một chiều từ buồng tim trên (tâm nhĩ phải) về buồng tim dưới (tâm thất phải).
Vị trí của van ba lá
Hở van tim 3 lá xảy ra khi các lá van không đóng chặt sau khi tâm nhĩ phải bơm máu xuống buồng tâm thất phải, dẫn đến một lượng máu quay ngược trở lại nơi vừa được bơm đi. Tình trạng này khiến tim phải hoạt động nhiều hơn để cung cấp đủ máu cho cơ thể. Làm việc quá tải trong thời gian dài sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như phù, suy tim…
2. Triệu chứng hở van tim 3 lá
Van tim 3 lá nằm ở giữa tâm thất và tâm nhĩ phải – nửa tim đưa máu nghèo oxy đi về phổi trao đổi khí. Vì vậy những triệu chứng hở van tim 3 lá đặc trưng nhất đều liên quan đến sự ứ máu tại phổi.
Khó thở
Đây là triệu chứng cảnh báo van tim 3 lá bị hở sớm nhất. Rất nhiều người bệnh cảm thấy khó chịu hay hụt hơi mỗi khi làm việc gắng sức. Trong khi đó trước đây, họ có thể thực hiện điều đó hoàn toàn bình thường. Thậm chí cơn khó thở còn xuất hiện cả khi vận động nhẹ nhàng, đi bộ vài bước chân hay nằm thẳng nghỉ ngơi trên giường.
Với bệnh nhân hở van tim 3 lá 3/4 hay 4/4, khó thở làm họ buộc phải ngủ hay nghỉ ngơi trong tư thế nửa nằm nửa ngồi.
Ho khan
Người bệnh hở van thường có cơn ho khan dai dẳng, đôi lúc khạc ra đờm hồng (do lẫn máu). Đây là phản xạ tự nhiên của cơ thể khi đường hô hấp bị tắc nghẽn bởi dịch. Ho thường xuất hiện rõ ràng nhất khi thay đổi tư thế, nằm thẳng hoặc khi cúi đầu xuống thấp.
Ho khan là dấu hiệu hở van tim 3 lá thường gặp
Mệt mỏi
Hở van tim 3 lá gây ra ứ trệ tuần hoàn và trao đổi khí. Thế nên hoạt động thể chất làm cho người bệnh nhanh chóng rơi vào trạng thái mệt mỏi mặc dù trước đây có thể thực hiện nó hoàn toàn bình thường. Đến giai đoạn hở nặng, thậm chí khi thở người bệnh cũng cảm thấy mất rất nhiều sức lực.
Phù
Tình trạng tắc nghẽn ở van 3 lá lâu dài khiến cho cả cơ thể ứ đọng dịch và gây phù, thường bắt đầu từ những vùng xa tim như mắt cá chân, chân, sau đó là ổ bụng. Cuối cùng, người bệnh có thể nhìn thấy tĩnh mạch ở cổ nổi to hay phập phồng. Phù do hở van 3 lá có đặc điểm như mềm, ấn lõm, nặng lên vào buổi tối, ban đêm giảm phù, da tím tái.
Ngoài ra, người bệnh hở van 3 lá còn có thể gặp những triệu chứng khác như cơn đau thắt ngực, hồi hộp, nhịp tim nhanh, hay quên, giảm khả năng tập trung… Nên đến gặp bác sĩ khi có những triệu chứng nghi ngờ hở van tim 3 lá.
3. Nguyên nhân
Sự giãn nở bất thường của tâm thất phải do suy tim, bệnh cơ tim giãn, tăng huyết áp động mạch phổi, hẹp van động mạch phổi… là nguyên nhân thường gặp nhất dẫn đến hở van 3 lá.
Một số bệnh lý về tim mạch có thể dẫn đến hở van 3 lá
Bên cạnh đó, một số nguyên nhân khác cũng dẫn đến hở van 3 lá như:
– Lupus ban đỏ hệ thống.
– Bệnh lý thấp khớp, viêm khớp dạng thấp.
– Hở van tim bẩm sinh.
– Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn.
– Hội chứng Marfan.
– U tim.
– Do tác dụng phụ của một số thuốc.
4. Các mức độ hở van tim 3 lá
Dựa trên tỷ lệ hở van, hở van 3 lá thường được chia thành 4 mức độ bao gồm:
– Hở van tim 3 lá 1/4: Phần lớn là hở van sinh lý, hở van mức độ nhẹ, không nguy hiểm và không cần điều trị.
– Hở van 3 lá 1.5/4 và hở van 3 lá 2/4: Hở van mức độ trung bình, có thể chưa cấp thiết phải điều trị nhưng cần tái khám định kỳ để theo dõi tình rtrangj người bệnh. Nếu kèm theo triệu chứng, hoặc là hậu quả của các bệnh lý như thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim, thấp tim… thì mới cần điều trị.
– Hở van 3 lá 3/4: Các triệu chứng có thể rất nặng nề. Người bệnh thậm chí cảm thấy khó thở, mệt mỏi thường xuyên, không thể nằm gối đầu thấp, khó khăn khi đi lại hoặc làm việc. Thậm chí những sinh hoạt thường ngày như leo cầu thang, làm việc nhà cũng khó khăn với người bệnh.
– Hở van 3 lá 3.5/4 và hở van 3 lá 4/4: Đây là mức độ hở van nặng nhất. Nếu không còn đáp ứng với thuốc điều trị, bạn sẽ được khuyên mổ để sửa chữa van tim hoặc thay van tim nhân tạo.
5. Biến chứng nguy hiểm của hở van 3 lá
Hở van tim 3 lá nếu không được kiểm soát tốt có thể dẫn tới những căn bệnh nguy hiểm như suy tim, rung tâm nhĩ gây giảm cân, chán ăn và xơ gan. Mặt khác, hở van tim 3 lá cũng khiến người bệnh có nguy cơ cao bị viêm nội tâm mạc, nhiễm trùng tim. Dưới đây là 2 biến chứng nguy hiểm nhất do hở van tim ba lá gây ra:
– Suy tim: Khi bị hở van 3 lá nặng, áp lực trong tâm thất phải tăng cao, tâm nhĩ phải sau một thời gian chứa máu giãn rộng ra. Khi đó buộc tim phải làm việc nhiều hơn để bù đắp lượng máu bị thiếu hụt, lâu dài có thể dẫn tới suy tim.
– Rung tâm nhĩ: Một số người bị thoái hóa van 3 lá nặng cũng có thể gặp tình trạng rối loạn nhịp tim là rung tâm nhĩ. Rung tâm nhĩ làm tăng nguy cơ đột quỵ do cục máu đông.
Hở van tim có thể gây ra nhiều biến chứng tim mạch nguy hiểm
Hở van tim 3 lá càng nặng, nguy cơ gặp biến chứng càng cao. Hở van tim 3 lá ít nguy hiểm hơn hở van 2 lá:
– Van 3 lá nằm giữa 2 buồng tâm thất và tâm nhĩ bên phải, van này sẽ đóng lại khi tim bơm máu lên phổi để trao đổi oxy. Khi van này hở sẽ làm một lượng máu phụt lại buồng tâm nhĩ phải khi tâm thất phải bơm máu đi, làm máu cung cấp cho các cơ quan bị thiếu oxy..
– Còn van 2 lá nằm giữa 2 buồng tâm nhĩ và tâm thất bên trái. Khi tâm thất trái bơm máu đi nuôi các cơ quan, van 2 lá sẽ phải đóng kín. Nếu van 2 lá bị hở, một lượng máu sẽ phụt ngược lại buồng nhĩ trái, gây thiếu máu đến các cơ quan, ảnh hưởng đến lượng máu đi nuôi cơ thể. Điều quan trọng, máu còn ứ tại phổi gây phù phổi rất nguy hiểm.
6. Các biện pháp điều trị hở van tim 3 lá
Hở van tim 3 lá có thể điều trị được nhưng khó chữa khỏi hoàn toàn. Nếu hở van ba lá ở mức độ nhẹ, có thể không cần dùng thuốc hay phẫu thuật mà chỉ cần áp dụng các biện pháp hỗ trợ khác. Nhưng nếu hở van 3 lá mức độ nặng, điều trị bằng thuốc hoặc thay van là lựa chọn tối ưu cho người bệnh.
Các biện pháp điều trị hở van tim 3 lá chủ yếu hướng tới việc giảm nhẹ triệu chứng và bảo vệ người bệnh khỏi rủi ro biến chứng suy tim. Cụ thể như sau:
Sử dụng thuốc
Bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc giúp giải quyết triệu chứng bệnh như: hạ huyết áp, chống rối loạn nhịp tim, lợi tiểu, làm loãng máu và ngăn ngừa hình thành huyết khối (nếu đã mổ thay van hay có tiền sử nhồi máu cơ tim, đột quỵ).
Ngoài ra, có thể phải dùng thêm thuốc giãn mạch giảm đau ngực trong bệnh mạch vành, trợ tim tăng sức co bóp cho cơ tim, kháng sinh chữa viêm nội tâm mạc… nếu mắc thêm các bệnh lý tim mạch khác.
Thuốc điều trị hở van tim 3 lá có thể thay đổi tùy theo tình trạng sức khỏe của người bệnh.
Người bệnh cần dùng thuốc theo đúng liều chỉ định
Phẫu thuật van tim
Hở van tim 3 lá nhẹ không cần mổ. Nhưng với những người bị hở van 3 lá nặng, phẫu thuật van tim sẽ là lựa chọn tối ưu để ngăn ngừa thiệt hại lâu dài cho tim và giải quyết nguyên nhân gây hở van. Các phương pháp phẫu thuật van tim có thể áp dụng là:
– Sửa chữa hoặc thay van tim nhân tạo: giúp phục hồi cấu trúc và hoạt động của van
– Bắc cầu động mạch hoặc đặt stent: chữa bệnh mạch vành.
– Thay tim: khi suy tim nặng, tim không còn khả năng tự hoạt động.
7. Cách để sống khỏe mạnh với bệnh hở van tim 3 lá
Một lối sống lành mạnh sẽ giúp bạn sống khỏe mạnh hơn với hở van tim 3 lá. Vì vậy, dù bị hở van nhẹ, trung bình hay nặng, hãy áp dụng ngay những lời khuyên dưới đây.
Ăn uống khoa học
Bạn nên nắm rõ hở van tim 3 lá nên ăn gì để xây dựng một chế độ ăn uống khoa học. Cụ thể:
– Ăn hạn chế chất béo từ động vật và cholesterol (gan, phủ nội tạng động vật, lòng trắng trứng, da của các loại gia cầm). Bạn nên ăn thịt trắng (thịt cá, thịt gia cầm bỏ da); hạn chế các loại thịt màu đỏ (thịt bò, lợn, cừu), nếu ăn nên lựa phần thịt thăn, ít mỡ.
– Ăn nhiều nhóm thực phẩm cung cấp các vitamin, khoáng chất và đặc biệt là chất chống oxy hóa có lợi như các loại rau có lá màu xanh thẫm, các loại quả hạch (lạc, óc chó), trái cây tươi (cam, quýt)…
– Hạn chế sử dụng rượu, bia, chất kích thích như cà phê, thuốc lá… bởi chúng có thể làm trầm trọng hơn tình trạng bệnh.
– Ăn nhạt để giảm gánh nặng cho tim. Khi chế biến thực phẩm, tốt nhất bạn nên cho ít đường, ít muối và hạn chế ăn những đồ muối chua như dưa muối, cà muối,…
Với người hở van tim nếu đã phẫu thuật hoặc đang sử dụng thuốc chống đông cần hạn chế nhóm thực phẩm giàu vitamin K như các loại rau cải bó xôi, súp lơ, chuối… Bởi chúng có thể làm giảm tác dụng của thuốc chống đông, từ đó làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông
Tập thể dục đều đặn
Không thể phủ nhận tầm quan trọng của việc tập luyện với sức khỏe nói chung và càng quan trọng hơn ở bệnh nhân hở van tim 3 lá. Nếu mức độ hở van nặng, cần hạn chế tập luyện quá gắng sức, cường độ cao. Nhưng với mức độ hở trung bình, tập luyện chính là cách giảm triệu chứng, tăng cường sức khỏe toàn trạng để tăng sức chống đỡ với bệnh tật.
Nên tập tối thiểu 30 – 45 phút mỗi ngày, với cường độ tăng dần nhưng không tập quá sức để nâng cao sức khỏe.
Rèn luyện thể thao vừa sức
8. Phòng ngừa hở van tim 3 lá
Để ngăn ngừa hở van 3 lá, người bệnh nên lưu ý:
– Tích cực điều trị các bệnh lý tim mạch theo chỉ định của bác sĩ.
– Không sử dụng đồ uống có ga, có cồn chất kích thích…
– Hạn chế các đồ uống chứa chất kích thích như rượu, cà phê, thuốc lá.
– Nên sử dụng các thức ăn, nước uống có tác dụng an thần, lợi tiểu: hạt sen, ngó sen…
– Tăng cường bổ sung các món rau xanh, rau củ và quả chín để cung cấp nhiều chất xơ, kali, magie, vitamin C và vitamin A, E, đây là những chất dinh dưỡng tốt cho tim mạch.
– Ăn giảm mặn, giảm đường.
– Tránh căng thẳng, stress, ngủ đủ giấc.
– Không hoạt động gắng sức quá nhiều. Bạn có thể lựa tập một số bộ môn như: dưỡng sinh, ngồi thiền, Yoga.. Nên tập hít sâu, thở chậm ngủ nghỉ đúng đủ thời gian.
Hở van tim 3 lá không đáng lo nếu biết cách phòng ngừa và điều trị từ sớm. Nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường, gọi ngay cho chúng tôi theo số Hotline để được tư vấn hoặc đến phòng khám chuyên khoa tim mạch, bệnh viện uy tín để được chẩn đoán và phát hiện bệnh sớm, từ đó có biện pháp điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
