Phân biệt xơ gan mất bù – xơ gan còn bù? Tiên lượng sống

Xơ gan còn bù, xơ gan mất bù là gì?

Tiên lượng sống của bệnh xơ gan phụ thuộc nhiều vào tình trạng mất bù hay còn bù không. Vậy nó là gì? Cách phân biệt như thế nào? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu về vấn đề này nhé!

Xơ gan mất bù – xơ gan còn bù là gì?

Đây là tình trạng lâm sàng của 1 bệnh nhân bị xơ gan. Khi đã xác định được rằng một người bị xơ gan, điều rất quan trọng là phải xác định xem họ đã bị xơ gan còn bù hay mất bù. Xơ gan còn bù còn được gọi là giai đoạn sớm của bệnh xơ gan, trong khi đó xơ gan mất bù là giai đoạn muộn. 

Xơ gan còn bù

Bệnh xơ gan có những tổn thương trong các tế bào gan từ nhẹ đến nặng. Tuy nhiên gan bị tổn thương nghiêm trọng nhưng vẫn có chức năng gan của cơ thể thì được gọi là xơ gan còn bù.

Ở giai đoạn này, người bệnh có thể không xuất hiện bất cứ triệu chứng nào, hoặc có thì một vài biểu hiện. Bệnh nhân có thể sống nhiều năm mà không có những biến chứng nguy hiểm nào.

Xơ gan còn bù là gì?

Xơ gan mất bù

Giai đoạn này, xơ gan có những tổn thương lan tỏa, nó không thể thực hiện chức năng bình thường của mình. Từ đó mà người bệnh xuất hiện những triệu chứng, dẫn đến biến chứng đe dọa đến tính mạng.

Phân biệt xơ gan còn bù và xơ gan mất bù

Để phân biệt chính xác xơ gan còn bù hay mất bù, các bác sĩ dựa vào nhiều yếu tố như lâm sàng (thăm hỏi, quan sát, sờ, gõ…), cận lâm sàng (thực hiện một số kỹ thuật như siêu âm, cắt lớp vi tính…) và chẩn đoán hình ảnh.

Lâm sàng

Xơ gan còn bù là giai đoạn không có triệu chứng:

– Bệnh nhân được bù không có cổ trướng, xuất huyết tĩnh mạch, bệnh não gan hoặc vàng da.

– Những biểu hiện sớm của xơ gan còn bù:

+ Mệt mỏi, mất năng lượng.

+ Không muốn ăn, giảm cân nghiêm trọng.

+ Đau bụng, nôn mửa.

+ Nốt nhện.

Triệu chứng của bệnh xơ gan mất bù

Xơ gan mất bù là giai đoạn có triệu chứng: đặc trưng bởi sự hiện diện hoặc phát triển của các biến chứng rõ ràng: cổ trướng, vàng da, xuất huyết tĩnh mạch hoặc bệnh não gan.

Cận lâm sàng

Xơ gan có thể được chẩn đoán bằng các phát hiện lâm sàng, xét nghiệm, chụp X quang, chụp tế bào hoặc sinh thiết. Trong khi đó chẩn đoán xơ gan còn bù khó khăn hơn vì bệnh nhân có thể thiếu các phát hiện lâm sàng, xét nghiệm và X quang. Người bệnh có thể yêu cầu sinh thiết để chẩn đoán tình trạng của bệnh.

Siêu âm chẩn đoán xơ gan

Xơ gan còn bù nhận thấy:

– Tĩnh mạch cửa có thể hoặc không thấy giãn, bụng không cổ trướng (chứa nhiều dịch trong khoang bụng khiến bụng phình to hơn bình thường).

– Hình ảnh siêu âm: Gan và lách to, mật độ tăng hoặc chắc và nhu mô gan bị thô.

– Hình ảnh sinh thiết: Thấy các mô bị hoại tử và biến mất các tiểu thùy gan lan tỏa.

– Soi ổ bụng: Gan nhạt màu, thấy hơi loang lổ. Thấy kích thước gan to hoặc nhỏ hơn bình thường (Phì đại hoặc teo).

Xơ gan mất bù:

– Tĩnh mạch cửa giãn, cổ trướng.

– Hình ảnh siêu âm: Kích thước gan thay đổi, nhu mô gan thô và xuất hiện nhiều nốt tăng âm. Bề mặt của gan thì gồ ghề lợn cợn. Hình ảnh tĩnh mạch cửa dài vài cm, có khi thấy huyết khối, ổ bụng có dịch.

Điểm Child-Turcotte-Pugh

Cách xác định xơ gan mất bù

Phân biệt xơ gan còn bù hay mất bù còn được thực hiện bằng phương tiện không xâm nhập bằng các chỉ số cơ bản như điểm của Child-Turcotte-Pugh.

Điểm Child-Turcotte-Pugh (CTP) được sử dụng làm hệ thống tính điểm tiên lượng trong bệnh xơ gan dựa trên 2 thông số lâm sàng và 3 thông số xét nghiệm:

– Cổ trướng: không có (1 điểm); nhạy cảm với thuốc lợi tiểu hoặc nhẹ /vừa (2 điểm); lợi tiểu dai dẳng hoặc tình thế khẩn cấp (3 điểm).

– Bệnh não gan: không có (1 điểm); nhiều tập hoặc thừa lớp 2 (2 điểm); tái phát/mãn tính hoặc lớp 3-4 (3 điểm).

– Albumin tính bằng g/dL:> 3,5 (1 điểm); 3,4-2,8 (2 điểm); <2,8 (3 điểm).

– Bilirubin tính bằng mg/dL: <2 (1 điểm); 2-3 (2 điểm); > 3 (3 điểm).

– INR: <1,7 (1 điểm); 1,7-2,3 (2 điểm); > 2.3 (3 điểm).

Trong hệ thống tính điểm ban đầu, tình trạng dinh dưỡng (bình thường, thay đổi vừa phải, suy dinh dưỡng) được sử dụng thay cho INR, phản ánh tầm quan trọng trong xơ gan.

CTP của một bệnh nhân (5-6 điểm) chủ yếu là bệnh nhân bị xơ gan còn bù.

Bệnh nhân CTP B (7-9 điểm) chủ yếu là bù nhưng bù là “sớm”. Bệnh nhân CTP C (10-15 điểm) đều mất bù.

Tiên lượng sống của bệnh nhân xơ gan còn bù và mất bù

Xơ gan có thể vẫn còn bù trong nhiều năm. Quá trình chuyển đổi từ xơ gan còn bù sang mất bù xảy ra với tỷ lệ khoảng 5 đến 7% mỗi năm. Thời gian sống trung bình của những người bị xơ gan còn bù là khoảng 9 đến 12 năm.

Tiên lượng xơ gan

Khả năng sống sót của những người bị bệnh gan mất bù thấp hơn đáng kể so với những người bị bệnh còn bù. Ở những đối tượng này người ta sử dụng chỉ số MELD để tiên lượng về nguy cơ tử vong. Điểm MELD nên được tính cho tất cả những người bị xơ gan mất bù để ước tính xác suất sống sót tốt hơn và xác định khả năng đủ điều kiện để cấy ghép. Đánh giá để cấy ghép nên được xem xét sau khi một người được chẩn đoán là xơ gan mất bù hoặc có điểm MELD từ 15 trở lên. Tiên lượng sống của bệnh nhân bị xơ gan mất bù phụ thuộc vào độ tuổi, sức khỏe tổng thể và các biến chứng tiềm ẩn, chẳng hạn như mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và các bệnh khác.

Thời gian sống thêm trung bình của bệnh nhân xơ gan mất bù là khoảng 2 năm. Đối với những người được ghép gan, tỷ lệ sống sót sau 5 năm là khoảng 75 phần trăm. Nhiều người ghép gan có thể sống một cuộc sống bình thường trong hơn hai mươi năm hoặc hơn sau khi phẫu thuật.

Ngăn ngừa xơ gan còn bù tiến triển thành xơ gan mất bù

Ngăn ngừa xơ gan tiến triển

Để xơ gan còn bù tiến triển chậm, người bệnh cần đặc biệt chú ý những điều sau:

– Tuân theo phương pháp điều trị do bác sĩ chỉ định.

– Bảo vệ gan của mình khỏi bị tổn thương thêm bằng cách không uống rượu bia. Tiếp tục sử dụng rượu bia là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bệnh tiến triển nhanh và tử vong tăng cao hơn.

– Cần chú ý đến bất cứ loại thuốc nào sử dụng điều trị các bệnh thông thường, vì nó có thể làm nặng hơn các triệu chứng. Đặc biệt không uống quá nhiều acetaminophen gây hại cho gan và tuyệt đối không uống chung nó với rượu.

– Đi xét nghiệm để xem mình có cần tiêm vắc xin viêm gan A và B hay không (viêm gan A và B là virus tấn công gan).

– Xây dựng một chế độ ăn uống cân bằng, ít chất béo nhưng bao gồm đủ protein. Người bệnh cần cắt giảm lượng muối (natri), đọc nhãn thực phẩm và không sử dụng thực phẩm đóng hộp hoặc chế biến sẵn.

– Giữ cân nặng trong giới hạn khuyến cáo.

– Đảm bảo cân bằng giữa công việc, nghỉ ngơi và tập thể dục trong cuộc sống.

Trên đây là những điểm chính để phân biệt xơ gan còn bù và xơ gan mất bù. Mong rằng nó có thể giúp ích được bạn. Chúc bạn thật nhiều sức khỏe.