Bệnh viêm cơ tim
Viêm là phản ứng của cơ thể với tác nhân xâm nhập như vi khuẩn, virus… Khi cơ thể không thể không chống chọi được có nguy cơ bị viêm dẫn đến tổn thương các cơ quan. Viêm cơ tim là tình trạng viêm ở cơ tim làm ảnh hưởng tới khả năng bơm máu và gây rối loạn nhịp tim. Vậy nguyên nhân là do đâu? Cách chữa trị như thế nào? Hãy cùng Dược Điển Việt Nam tìm hiểu về vấn đề này qua bài viết dưới đây nhé!
I. Viêm cơ tim là gì?
Viêm cơ tim là tình trạng viêm của cơ tim, có thể đi kèm với hoại tử các tế bào này. Nguyên nhân chủ yếu là do nhiễm virus, đôi khi do phản ứng với thuốc hoặc là một phần của tình trạng viêm chung.
Phản ứng viêm có tính chất khu trú tại một chỗ hoặc lan rộng ra ngoài màng tim gây viêm cơ tim-màng ngoài. Tùy thuộc vào độ lan rộng, mức độ của viêm cơ tim mà biểu hiện của từng người từ nhẹ đến nặng.
Bệnh viêm cơ tim có thể bắt gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến hơn ở người trẻ từ 20- 40 tuổi với tỷ lệ nam mắc nhiều hơn nữ. Những người có nguy cơ mắc cao hơn bao gồm những người có hệ thống miễn dịch suy giảm.
Viêm cơ tim là nguyên nhân thứ 3 gây đột tử ở trẻ em và thanh thiếu niên.
Viêm cơ tim là gì?
II. Phân loại viêm cơ tim
Có nhiều cơ tim khác nhau, di đó viêm cơ tim được phân loại theo nhiều cách khác nhau như viêm cơ tim cấp tính, viêm cơ tim mạn tính. Hoặc cũng có thể phân loại thành:
1. Viêm cơ tim tối cấp
Đây là tình trạng viêm cơ tim đột ngột và nghiêm trọng có liên quan đến các dấu hiệu của suy tim khi đang nghỉ ngơi. Chi tiết hơn là viêm cơ tim tối cấp được đặc trưng bởi sự khởi phát nhanh chóng, rõ rệt của các triệu chứng suy tim nặng, như khó thở và đau ngực, phát triển trong nhiều giờ đến vài ngày.
2. Viêm cơ tim không tối cấp cấp tính
Bệnh có khởi phát ít rõ ràng hơn trái ngược với viêm cơ tim tối cấp, và tiến triển trong nhiều ngày đến nhiều tháng. Các triệu chứng của viêm cơ tim không tối cấp tính giống với các triệu chứng của viêm cơ tim tối cấp nhưng chúng thường không xảy ra khi nghỉ ngơi.
III. Nguyên nhân gây viêm cơ tim
Thông thường, nguyên nhân của viêm cơ tim không được xác định rõ ràng, nó có thể do nhiễm trùng hoặc không phải do nhiễm trùng. Có nhiều tác nhân tiềm ẩn nhưng nguy cơ phát triển thành viêm cơ tim là rất hiếm.
1. Viêm cơ tim do nhiễm trùng
Nguyên nhân tiềm ẩn của viêm cơ tim bao gồm:
– Vi rút: Nhiều loại virus thường liên quan đến viêm cơ tim, bao gồm virus gây cảm lạnh thông thường (adenovirus), Covid-19, viêm gan B và C, parvovirus gây phát ban nhẹ, thường ở trẻ em, human herpes virus 6 và virus herpes simplex.
Viêm cơ tim do virus
– Nhiễm trùng đường tiêu hóa, tăng bạch cầu đơn nhân (virus Epstein-Barr) và bệnh sởi Đức (rubella) cũng có thể gây viêm cơ tim. Nguyên nhân này cũng phổ biến ở những người bị nhiễm HIV, bệnh AIDS.
– Vi khuẩn: Các vi khuẩn có thể gây viêm cơ tim bao gồm tụ cầu, liên cầu, vi khuẩn gây bệnh bạch hầu và vi khuẩn do ve gây ra bệnh Lyme.
– Ký sinh trùng: Trong số này có các loại ký sinh trùng như Taenia solium, Trichinella twistis, Trypanosoma cruzi và toxoplasma, bao gồm một số loại ký sinh và sống trong côn trùng và có thể gây ra một tình trạng gọi là bệnh Chagas. Bệnh Chagas phổ biến ở Trung và Nam Mỹ hơn nhiều so với ở Hoa Kỳ, nhưng nó có thể xuất hiện ở cả những khách du lịch và những người nhập cư từ khu vực đó trên thế giới.
– Nấm: Nhiễm trùng nấm men như nấm candida; nấm mốc như aspergillus; và các loại nấm khác như histoplasma, thường được tìm thấy trong phân chim… đôi khi có thể gây viêm cơ tim, đặc biệt ở những người có hệ miễn dịch suy yếu.
2. Viêm cơ tim không do nhiễm trùng
Ngoài ra, viêm cơ tim không do nguyên nhân nhiễm trùng như:
– Thuốc hoặc các loại hợp chất bất hợp pháp có thể gây ra phản ứng dị ứng hoặc gây độc hại cho tim. Chúng bao gồm:
+ Các loại thuốc được sử dụng để điều trị ung thư; thuốc kháng sinh như thuốc penicillin và sulfonamide; một số loại thuốc chống co giật, thuốc chống loạn thần bao gồm clozapine. Viêm cơ tim do dùng thuốc được gọi là viêm cơ tim quá mẫn.
+ Một số chất bất hợp pháp như cocaine, mephedrone.
Viêm cơ tim do cocain
– Lý do khác cũng có thể gây viêm cơ tim là hóa chất .Tiếp xúc với một số hóa chất như rượu, carbon monoxide, thạch tín, nọc rắn, kim loại nặng…
– Tổn thương thể chất như điện giật, bức xạ…
– Viêm cơ tim thứ phát từ những căn bệnh khác. Chúng bao gồm các rối loạn như lupus, u hạt Wegener, viêm động mạch tế bào khổng lồ và viêm động mạch Takayasu.
– Từ chối sau khi ghép tim.
– Hội chứng sốc nhiễm độc.
Viêm cơ tim không được cho là do di truyền. Không có gen nào được biết đến là nguyên nhân dẫn đến bệnh viêm cơ tim ở người.
IV. Triệu chứng của viêm cơ tim là gì?
Nếu đang ở giai đoạn đầu của bệnh viêm cơ tim, người bệnh có thể có các triệu chứng nhẹ như đau ngực, nhịp tim nhanh hoặc không đều, khó thở.
Tuy nhiên, một số người bị viêm cơ tim giai đoạn đầu không có bất kỳ triệu chứng nào. Đến khi phát hiện được bệnh thì tình trạng đã trở nên nghiêm trọng.
Triệu chứng của bệnh viêm cơ tim
Các triệu chứng của viêm cơ tim ở mỗi người là khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ lan tỏa, tổn thương cơ tim. Các dấu hiệu và triệu chứng viêm cơ tim phổ biến bao gồm:
– Đau ngực: có cảm giác sắc nhọn, đâm vào tim.
– Nhịp tim nhanh hoặc không đều (loạn nhịp tim), đánh trống ngực (cảm giác tim đang đập rất mạnh).
– Khó thở, khi nghỉ ngơi hoặc trong khi hoạt động.
– Hụt hơi, tệ hơn khi nằm hoặc ở tư thế nằm sấp.
– Chất lỏng tích tụ gây phù với biểu hiện như sưng chân, mắt cá chân và bàn chân
– Mệt mỏi.
– Các dấu hiệu của nhiễm vi-rút như đau đầu, chóng mặt, ngất xỉu, đau nhức cơ thể, giảm huyết áp, đau khớp, sốt cao(đặc biệt khi nguyên nhân do virus), đau họng hoặc tiêu chảy, chán ăn…
– Đôi khi, các triệu chứng viêm cơ tim có thể tương tự như một cơn đau tim.
– Những người còn có biểu hiện nghiêm trọng hơn như sốc tim, tụt huyết áp, tim đập nhanh… Tình trạng ngày càng nặng có nguy cơ dẫn đến tử vong.
V. Viêm cơ tim ở trẻ em
Khi trẻ bị viêm cơ tim, chúng có thể có các dấu hiệu liên quan đến nhiễm virus. Vì triệu chứng này rất giống những bệnh lý thông thường khác nên việc chẩn đoán viêm cơ tim ở trẻ em thường khó khăn hơn người lớn. Chúng bao gồm:
– Sốt.
– Ngất xỉu.
– Khó thở.
– Thở nhanh.
– Đau ngực.
– Nhịp tim nhanh hoặc không đều (loạn nhịp tim).
Giai đoạn sau của bệnh ảnh hưởng tới hệ hô hấp làm việc thở sẽ khó khăn hơn nên thường nhầm lẫn với bệnh hen suyễn.
VI. Viêm cơ tim có nguy hiểm không?
Viêm cơ tim nếu không được điều trị đúng cách có thể để lại những biến chứng nguy hiểm, bao gồm:
1. Suy tim
Nếu không được điều trị đúng cách, viêm cơ tim có thể làm hỏng cả các cơ tim xung quanh khiến tim không thể bơm máu hiệu quả. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, suy tim liên quan đến viêm cơ tim có thể yêu cầu thiết bị hỗ trợ tâm thất hoặc cấy ghép tim.
2. Đau tim hoặc đột quỵ
Đau tim là một trong những biến chứng của viêm cơ tim
Khi cơ tim của người bệnh bị thương và không thể bơm máu, máu tích tụ trong tim có thể hình thành cục máu đông. Những cục này có nguy cơ làm tắc nghẽn một trong những động mạch của tim, người bệnh có thể bị đau tim. Nếu cục máu đông này di chuyển đến động mạch dẫn đến não, người bệnh có thể bị đột quỵ.
Theo nghiên cứu có tới 9% trường hợp người lớn khám nghiệm tử thi cho thấy cơ tim bị viêm. Con số này lên đến 12 phần trăm ở đối tượng thanh niên.
3. Nhịp tim nhanh hoặc không đều (loạn nhịp tim)
Tổn thương cơ tim có thể gây ra rối loạn nhịp tim. Một số chứng rối loạn nhịp tim nghiêm trọng có thể khiến tim ngừng đập (ngừng tim đột ngột). Nó gây chết người nếu không được điều trị ngay lập tức.
VII. Chẩn đoán viêm cơ tim như thế nào?
Chẩn đoán sớm bệnh viêm cơ tim là rất quan trọng để ngăn ngừa tổn thương tim lâu dài. Viêm cơ tim có thể do một lý do tiềm ẩn gây viêm và tổn thương tim. Nhiều nguyên nhân thứ phát gây viêm cơ tim khác nhau do đó không thể chẩn đoán viêm cơ tim chỉ bằng tình trạng viêm của cơ tim.
Sau khi khám sức khỏe, bác sĩ có thể yêu cầu một hoặc nhiều xét nghiệm để xác nhận rằng có bị viêm cơ tim hay không và xác định mức độ nghiêm trọng của nó. Các xét nghiệm để chẩn đoán viêm cơ tim có thể bao gồm:
1. Điện tâm đồ (ECG hoặc EKG)
Thực hiện điện tâm đồ chẩn đoán viêm cơ tim
Thử nghiệm này thực hiện nhanh chóng và không gây đau đớn sẽ cho thấy các mô hình điện tim của người bệnh và có thể phát hiện nhịp tim không đều. Các phát hiện điện tâm đồ thường thấy nhất trong viêm cơ tim là đảo ngược sóng T lan tỏa, có thể có đoạn ST chênh lên hình yên ngựa (chúng cũng thấy trong viêm màng ngoài tim).
2. Chụp X-quang phổi
Hình ảnh X-quang cho biết kích thước và hình dạng của tim, cũng như việc người bệnh có dịch trong hoặc xung quanh tim. Và điều này có thể liên quan đến suy tim hay không.
3. Chụp MRI tim (Cardiac MRI)
Kỹ thuật này rất hữu ích trong việc chẩn đoán viêm cơ tim, nó cho biết kích thước, hình dạng và cấu trúc của tim. Nó có thể cho thấy dấu hiệu của tình trạng viêm cơ tim.
4. Siêu âm tim
Sóng âm thanh tạo ra hình ảnh chuyển động của tim đang đập. Siêu âm tim có thể cho biết kích thước tim và hoạt động của nó như đang bơm máu tốt như thế nào. Xét nghiệm cũng có thể tiết lộ các vấn đề về van tim, cục máu đông trong tim hoặc chất lỏng xung quanh tim của bạn.
5. Xét nghiệm máu
Các xét nghiệm máu được sử dụng để chẩn đoán hoặc xác nhận viêm cơ tim. Chúng bao gồm công thức máu toàn bộ và xét nghiệm để kiểm tra mức độ của một số protein (enzym) báo hiệu tổn thương cơ tim.
Các xét nghiệm máu khác được thực hiện để xác định xem người bệnh có kháng thể chống lại virus và các sinh vật khác gây nhiễm trùng liên quan đến viêm cơ tim hay không.
6. Sinh thiết cơ tim
Sinh thiết tim để chẩn đoán viêm cơ tim
Đây là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán viêm cơ tim. Một ống nhỏ (ống thông) được đưa vào tĩnh mạch ở chân hoặc cổ và luồn vào tim. Trong một số trường hợp, các bác sĩ sử dụng một công cụ đặc biệt để loại bỏ một mẫu mô cơ tim rất nhỏ (sinh thiết) để phân tích trong phòng thí nghiệm nhằm kiểm tra tình trạng viêm hoặc nhiễm trùng.
Nguyên nhân của viêm cơ tim chỉ có thể được xác định bằng sinh thiết. Các mẫu sinh thiết nội tâm mạc được đánh giá mô bệnh học (mô trông như thế nào dưới kính hiển vi): kẽ cơ tim có nhiều phù nề và thâm nhiễm viêm hay không, giàu tế bào lympho và đại thực bào không. Sự phá hủy khu trú của các tế bào cơ giải thích cho hoạt động bơm cơ tim không tốt.
7. PCR và / hoặc RT-PCR
Nó có thể được thực hiện để xác định các loại virus cụ thể. Từ đó có phương pháp điều trị thích hợp.
VIII. Điều trị viêm cơ tim như thế nào?
Việc điều trị viêm cơ tim phụ thuộc vào, nguyên nhân, mức độ, sức khỏe của người bệnh bao gồm:
1. Sử dụng thuốc
– Thuốc cải thiện chức năng tìm: Giúp cải thiện các triệu chứng như ổn định huyết áp, nhịp tim… như thuốc ức chế men chuyển, thuốc lợi tiểu như furosemide, thuốc chẹn beta, thuốc chẹn thụ thể angiotensin II (ARB).
Thuốc cho người bị viêm cơ tim
– Thuốc corticoid.
Một số loại viêm cơ tim do virus hiếm gặp như viêm cơ tim tế bào khổng lồ và bạch cầu ái toan, có thể cải thiện khi dùng corticosteroid hoặc các loại thuốc khác để ức chế hệ thống miễn dịch.
– Thuốc điều trị các tình trạng mãn tính
Nếu viêm cơ tim do một bệnh mãn tính như lupus, thì việc điều trị được hướng vào bệnh cơ bản này.
– Thuốc tiêm:
Thuốc tiêm qua tĩnh mạch được sử dụng để nhanh chóng cải thiện khả năng bơm máu của tim.
2. Phẫu thuật
Nếu người bị viêm cơ tim nặng điều trị bằng thuốc uống không đem lại chức năng tim đầy đủ và người bệnh cần điều trị tích cực bao gồm: các thiết bị hỗ trợ tâm thất (VAD), bơm bóng trong động mạch chủ, oxy hóa màng ngoài cơ thể (ECMO) hay phương pháp cuối cùng là ghép tim.
Xem thêm: Điều trị viêm cơ tim
IX. Những chú ý khi khi điều trị viêm cơ tim
Bên cạnh việc sử dụng thuốc hay can thiệp điều trị người bệnh cũng cần chú ý những điều sau đây:
– Nghỉ ngơi và giảm bớt khối lượng công việc lên tim là một phần quan trọng của quá trình hồi phục.
Người bị viêm cơ tim nên hoạt động nhẹ nhàng
– Hoạt động thể dục thể thao: Bác sĩ sẽ cho bạn biết loại hoạt động thể chất nào có thể duy trì trong những tháng sau khi điều trị và khi nào bạn có thể tiếp tục các hoạt động bình thường.
Người bệnh bị viêm cơ tim nên tránh các môn thể thao yêu cầu cạnh tranh ít nhất từ 3 đến 6 tháng.
– Nếu bạn bị tổn thương tim kéo dài, điều quan trọng trong chế độ ăn là phải:
+ Hạn chế muối, đặc.
+ Hạn chế lượng chất lỏng (bác sĩ sẽ cho bạn biết lượng chất lỏng bạn nên uống). Tránh hoặc chỉ uống một lượng rượu tối thiểu.
+ Tránh hút thuốc.
– Ngoài việc thực hiện chế độ ăn uống chống viêm, bạn cũng có thể giảm nguy cơ bùng phát bệnh tự miễn bằng cách kiểm soát căng thẳng, ngăn ngừa thiếu hụt chất dinh dưỡng và ngủ đủ giấc. Vì mức độ căng thẳng cao có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm cả những vấn đề ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch và tim mạch.
– Tránh tiếp xúc gần với bất kỳ ai bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn như cúm.
– Thực hành thói quen vệ sinh sạch sẽ bằng cách rửa tay thường xuyên, giữ nhà cửa sạch sẽ, giặt quần áo và tắm hàng ngày. Một số nơi phổ biến nhất mà nhiễm trùng lây lan là bệnh viện, văn phòng, nhà trẻ, trường học, trường đại học và phòng tập thể dục…
– Che phủ vùng da tiếp xúc khi ra ngoài trời, đặc biệt những ngày có nắng nóng.
– Kiêng hút thuốc lá: Thuốc lá có chứa các chất hóa học có thể gây hại cho tim và có khả năng gây ra các biến chứng nặng hơn.
Trên đây là một số thông tin về bệnh viêm cơ tim. Mong rằng bài viết có thể cung cấp những kiến thức cơ bản nhất cho bạn. Chúc bạn và gia đình thật nhiều sức khỏe.
