Người bị xơ gan ăn gì? Kiêng gì?
Xơ gan nếu không có chế ăn uống thích hợp có thể bị suy dinh dưỡng do những thay đổi trong quá trình trao đổi chất và các vấn đề tiêu hóa xảy ra khi gan bị tổn thương nhiều hơn. Theo báo cáo có khoảng 2 trong số 10 người bị xơ gan còn bù bị suy dinh dưỡng, nhưng con số này tăng lên hơn 5 trong số 10 người bị xơ gan mất bù. Vậy chế độ dinh dưỡng cho người bị xơ gan như thế nào? Cần ăn gì và kiêng ăn gì? Hãy cùng Dược Điển Việt Nam tìm hiểu về vấn đề này qua bài viết dưới đây.
Người bị xơ gan nên ăn gì?
Chế độ ăn kiêng dành cho người xơ gan có thể giúp cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, giảm khối lượng công việc mà gan phải hoạt động, ngăn ngừa tổn thương gan thêm, ngăn chặn được những biến chứng. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người bị bệnh gan không được nuôi dưỡng đầy đủ có nhiều khả năng gặp các biến chứng do xơ gan, kể cả tử vong.
Trái cây và rau quả
Chọn sản phẩm tươi khi có thể, vì các loại đóng hộp thường có natri và đường. Thêm trái cây vào ngũ cốc hoặc yến mạch để có thêm dinh dưỡng, chất xơ và một chút vị ngọt tự nhiên. Bên cạnh đó những người xơ gan có nguy cơ thiếu hụt các chất dinh dưỡng như vitamin D, K, B, kẽm… tro
Trái cây giàu chất xơ như táo, cam, dâu, lê, đào, mận… có thể làm một bữa ăn nhẹ lành mạnh.
Những loại rau tốt cho người bị xơ gan như bông cải xanh, súp lơ trắng, măng tây, cà chua, khoai tây…
Người bị xơ gan nên ăn nhiều rau xanh
Chất đạm
Khi cơ thể tiêu hóa protein, nó tạo ra một sản phẩm phụ gọi là amoniac. Khi gan hoạt động bình thường, điều này sẽ được loại bỏ mà không có vấn đề gì. Nhưng một lá gan bị tổn thương không thể xử lý một lượng protein bình thường, nếu càng cố gắng tiêu hóa nhiều protein, thì càng có nhiều amoniac tích tụ. Ở mức độ cao, nó trở nên độc hại đối với não và có thể gây ra các vấn đề về trí nhớ, các triệu chứng giống như chứng sa sút trí tuệ và một biến chứng nghiêm trọng gọi là bệnh não.
Phần lớn lượng protein khuyến cáo sử dụng cho người xơ gan là từ các nguồn thực vật như các loại đậu như đậu lăng, đậu xanh… và một phần nhỏ các loại hạt không cho thêm muối…
Người bị xơ gan nên ăn protein có nguồn gốc từ thực vật
Các khẩu phần nhỏ thịt gia cầm nạc không có da như thịt gà, một số loại cá, trứng tốt nhất là lòng trắng trứng có thể phù hợp.
Chất lỏng
Chất lỏng ngăn ngừa tình trạng mất nước và giúp gan hoạt động tốt hơn. Vì vậy bổ sung lượng nước thích hợp là điều mà người bị xơ gan nên thực hiện.
Vì một số loại chất lỏng như rượu, bia, nước ngọt… có thể ảnh hưởng tới hoạt động bình thường của gan, nên bác sĩ khuyên bổ sung các loại chất lỏng lành mạnh như nước lọc, sinh tố.
Các sản phẩm từ sữa chứa nhiều chất béo có thể sẽ quá khó cho những người bị xơ gan có thể tiêu hóa. Nên ăn sữa chua ít béo và các loại sữa thay thế không chứa sữa được bổ sung dinh dưỡng như sữa đậu nành, nước dừa…
Người bị xơ gan kiêng ăn gì?
Chế độ ăn cho người xơ gan sẽ cần được điều chỉnh dựa trên sức khỏe tổng thể và nhu cầu cá nhân của mỗi người, nhưng có một số hướng dẫn trong chế độ ăn uống. Người bệnh cần tránh những thực phẩm như sau:
Cà phê và thức uống có cồn như rượu, bia
Bất kỳ lượng rượu nào cũng là không an toàn cho bất kỳ ai bị xơ gan, vì đó là nguyên nhân tiềm ẩn gây tổn thương gan nhiều hơn, nguy cơ dẫn đến biến chứng nguy hiểm như suy gan. Uống rượu cũng có thể góp phần gây ra suy dinh dưỡng và các vấn đề sức khỏe khác.
Trong khi một số nghiên cứu đã cho rằng cà phê (chứ không phải đồ uống nào đó có chứa caffeine khác) có thể có lợi cho những người bị bệnh gan do không được sử dụng rượu. Tuy nhiên hầu hết các bác sĩ khuyên rằng bệnh nhân xơ gan nên tránh đồ uống có chứa caffein, bao gồm cà phê, trà và nước ngọt.
Người bị xơ gan tuyệt đối không uống rượu bia
Thực phẩm chứa nhiều chất béo
Cơ thể tiêu hóa chất béo bằng cách sử dụng mật. Đây là một chất lỏng màu vàng xanh được tạo ra trong gan. Khi gan bị tổn thương, việc sản xuất và cung cấp mật bị ảnh hưởng, dẫn đến các triệu chứng về tiêu hóa. Gan không hoạt động tốt sẽ gặp khó khăn trong việc tiêu hóa một bữa ăn giàu chất béo. Vì vậy tuyệt đối sử dụng không sử dụng chất béo không lành mạnh như đồ chiên rán chứa nhiều dầu mỡ, khoai tây chiên… Và cần tiêu thụ một cách có điều độ những chất béo lành mạnh như các loại hạt, dầu ô liu, bơ, dầu bơ, cá hồi, quả hạch…
Người bị xơ gan hạn chế đồ ăn chế biến sẵn
Tránh thịt / hải sản sống hoặc nấu chưa chín
Những người bị tổn thương gan do xơ gan bị suy giảm chức năng miễn dịch. Vì vậy làm tăng nguy cơ nhiễm vi khuẩn và vi rút trong những thực phẩm.
Thực phẩm chứa nhiều Natri
Gan đóng một vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh sự cân bằng của nước và natri (muối) trong cơ thể của bạn. Khi xơ gan phát triển, gan có thể mất khả năng này, dẫn đến ‘giữ nước’. Điều này có thể dẫn đến sưng bàn chân và chân (phù nề) và tích tụ chất lỏng trong bụng (cổ trướng). Sự xuất hiện của cổ trướng có thể gây tức bụng, khó ăn mà không có cảm giác đầy bụng, khó chịu.
Muối có thể kéo nước vào trong cơ thể khiến tình trạng cổ trướng trở lên tồi tệ hơn. Trong một số trường hợp, bác sĩ cũng có thể khuyên bạn nên hạn chế ăn nhiều natri để ngăn ngừa cổ trướng.
Những thực phẩm cần chú ý như sau:
– Các mặt hàng thực phẩm tiện lợi như đồ ăn được đóng gói sẵn thường có hàm lượng natri cao hoặc chứa thêm muối. Nếu không thường xuyên kiểm tra nhãn dinh dưỡng, bạn có thể tiêu thụ lượng natri quá quy định. Bất cứ thứ gì có hơn 1,5g muối trên 100g (hoặc 0,6g natri) đều là có hàm lượng muối cao.
Người bị xơ gan không nên ăn đồ ăn đóng hộp
– Tránh thức ăn quá mặn như giăm bông, thịt xông khói, xúc xích, xúc xích, cá khô…
– Một số loại nước đóng chai có hàm lượng natri cao, vì vậy hãy kiểm tra nhãn cẩn thận.
– Cũng cần lưu ý rằng một số loại thuốc kê đơn và không kê đơn có hàm lượng muối cao. Vì vậy hãy tham khảo ý kiến dược sĩ về vấn đề này.
Những chú ý trong chế độ ăn uống cho người xơ gan
Bên cạnh những thực phẩm nên ăn và không nên ăn người bị xơ gan cũng cần chú ý những điều dưới đây:
Ăn ít và thường xuyên hơn
Những người bị xơ gan thường ăn ‘ít và thường xuyên’, một kiểu ăn được gọi là chăn thả. Ăn thường xuyên hơn có nghĩa thay vì có ba bữa chính, hãy ăn một thứ gì đó cứ sau 2 đến 3 giờ và ăn nhẹ trước khi đi ngủ. Lúc này nên bổ sung thực phẩm có nhiều tinh bột như ngũ cốc, cháo, bánh pudding gạo…
Một số người bị bệnh gan bị thức giấc vào ban đêm. Họ có thể thức trong một thời gian dài và thay vào đó là những giấc ngủ ngắn trong ngày. Nếu người bệnh bị thức vào nửa đêm, ăn nhẹ vào đêm muộn có thể hữu ích cho những người bị xơ gan. Cố gắng không nhịn quá vài giờ mà không có bữa ăn chính hoặc đồ ăn nhẹ nào.
Chế biến thức ăn bằng luộc hoặc nướng
Xơ gan nên chế biến món ăn theo luộc thay vì chiên
Như những phần mà người bị xơ gan cần hạn chế đó là chất béo, vì vậy việc chế biến món ăn là vô cùng quan trọng. Thay vì chiên, xào… hãy thử nướng và luộc. Đôi khi, người bệnh có thể được phép ăn một phần nhỏ thịt bò tùy thuộc vào cách chế biến. Ví dụ, nướng thịt thay vì chiên với dầu sẽ làm giảm hàm lượng chất béo và phù hợp với chế độ ăn kiêng dành cho người xơ gan.
Trên đây là những thông tin cơ bản về chế độ ăn uống cho người bị xơ gan. Mong rằng với bài viết này có thể gợi ý cho bạn có một bữa ăn vừa ngon vừa cải thiện được triệu chứng bệnh của mình.
