Rối loạn lo âu có điều trị được không?
Rối loạn lo âu là tình trạng phổ biến hiện nay nhất là trong xã hội mà nhịp sống luôn tất bật, lo toan bộn bề. Theo báo cáo tỷ lệ người mắc rối loạn lo âu trên thế giới là khoảng 5% với nhiều mức độ khác nhau nhưng đều ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần, cuộc sống của người bệnh. Điều trị rối loạn lo âu sẽ thay đổi phù hợp với từng thể khác nhau. Nhưng nhìn chung sẽ là dùng thuốc giảm căng thẳng và các biện pháp chăm sóc, cải thiện tâm ký.
I. Bệnh rối loạn lo âu có tự khỏi không?
Trong cuộc sống ai cũng có rất nhiều điều khiến ta phải để tâm, lo lắng nên nhiều người vẫn coi nhẹ và nghĩ rằng những điều ấy họ đều có thể tự mình vượt qua. Tuy nhiên điều họ nghĩ đến là những căng thẳng, lo âu bình thường. Chúng sẽ khiến cơ thể thích nghi với những tình huống cần sự chuẩn bị chu đáo như trong học tập, làm việc; cẩn trọng đề phòng nguy hiểm. Còn khi không thể kiểm soát được sẽ trở thành các rối loạn lo âu khiến cơ thể lo lắng, stress tột độ và bắt buộc phải điều trị.
Có thể bước đầu rối loạn lo âu chưa nguy hiểm nhưng bệnh sẽ tiến triển âm thầm và để lại những hậu quả nặng nề, suy giảm sức khỏe về thể chất và tinh thần, ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, có thể gây ra các tệ nạn xã hội khi không kiểm soát được hành vi của mình. Chính vì vậy người bệnh cần được chẩn đoán và điều trị ngay từ đầu để đạt hiệu quả tốt nhất.
Rối loạn lo âu suy giảm sức khỏe về thể chất và tinh thần
II. Phương pháp điều trị rối loạn lo âu bằng thuốc
Điều trị rối loạn lo âu thường sẽ kết hợp việc dùng thuốc cùng các liệu pháp tâm lý. Dù ở bát kỳ phương pháp điều trị nào thì cũng sẽ tiêu tốn nhiều thời gian và công sức và sự kiên trì của bệnh nhân.
Có 2 nhóm thuốc đang được sử dụng nhiều nhất trong điều trị rối loạn lo âu là thuốc chống trầm cảm và thuốc an thần benzodiazepin.
– Nhóm an thần benzodiazepin: Đây là nhóm thuốc được dùng trong tất cả các bệnh tâm thần trong đó có rối loạn lo âu. GABA hoạt động như một chất ức chế dẫn truyền thần kinh, làm giảm mức độ hoạt động thần kinh. Benzodiazepin tác động lên thụ cảm thể GABA, tăng cường tác dụng của nó trên hệ thần kinh trung ương. Nhờ đó tạo ra tác dụng giữ não bộ ở trạng thái an thần, chống rối loạn lo âu, chống co giật, gây ngủ và giãn cơ. Những hoạt chất thuốc nhóm thường dùng có thể kể đến như Diazepam, Oxazepam, Alprazolam…
Nhóm an thần benzodiazepin điều trị rối loạn lo âu
– Các thuốc bình thần khác: Có tác dụng gần giống với benzodiazepin, gồm có Buspirone, Meprobamat.
– Thuốc chống trầm cảm tác dụng chọc lọc đối với hệ serotonergic: Serotonin là 1 chất dẫn truyền thần kinh và là 1 hormone điều hòa tâm trạng, cảm xúc, giấc ngủ, cảm giác thèm ăn trong cơ thể. Khi thiếu chất này sẽ dẫn đến các rối loạn lo âu, trầm cảm và nhiều rối loạn tâm trạng khác. Các thuốc chống trầm cảm thuộc nhóm này ngăn ngừa tái hấp thu 5-HT trước synap, kích thích thụ thể 5-HT hậu synap. Nhóm thuốc này chọn lọc với serotonin nhưng lại không đặc hiệu với các thụ thể khác nhau của %-HT nên vừa có thể giảm lo âu nhưng đồng thời cũng gây lo âu. Những hoạt chất hay được dùng như: Paroxetine, Fluoxetine, Sertraline, Fluvoxamine…
– Thuốc chống trầm cảm 3 vòng và đa vòng: Thuốc có tác dụng ức chế sự tái thu hồi noradrenalin và serotonin nên giúp an dịu tâm thần, giúp bệnh nhân dễ kiểm soát các rối loạn lo âu. Các thuốc hay sử dụng gồm có Doxepin, Amitriptylin, Anafranil….
Thuốc chống trầm cảm 3 vòng
Các thuốc điều trị lo âu sẽ làm giảm nhanh các triệu chứng của rối loạn lo âu như căng thẳng, hoảng sợ…Tuy nhiên thời gian dùng thuốc điều trị thường khá dài. Sau khi đã kiểm soát được bệnh, nhiều người vẫn phải dùng thuốc điều trị suy trì cả đời. Bên cạnh đó các thuốc điều trị lo âu cũng gây ra nhiều tác dụng phụ như dễ gây buồn ngủ, làm nặng thêm tình trạng rối loạn, dễ gây nghiện…Mỗi thuốc sẽ có tác dụng tốt nhất với một thể bệnh khác nhau nên việc chỉ định loại thuốc nào, liều lượng dùng ra sao…cần được phụ trách bởi các y bác sĩ có kinh nghiệm.
III. Biện pháp điều trị rối loạn lo âu không dùng thuốc
Chính vì điều trị bằng thuốc thường không đem đến hiệu quả lâu dài nên bệnh nhân thường được phối hợp cùng các biện pháp trị liệu tâm lý để tăng hiệu quả điều trị, giảm tác dụng không mong muốn, tránh lệ thuộc thuốc.
Liệu pháp thư giãn và tâm lý cá nhân là hiệu quả nhất giúp bệnh nhân tìm lại được cảm xúc tích cực, cách xử lý trước các khó khăn trong cuộc sống. Đây được đánh giá là phương pháp điều trị hiệu quả và an toàn nhất hiện nay.
1. Liệu pháp nhận thức hành vi
Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) là một phương thức vật lý trị liệu giúp bệnh nhân hiểu được mối liên hệ giữa những suy nghĩ và hành vi của mình. CBT thường được áp dụng trong điều trị trầm cảm, nghiện, rối loạn sợ hãi hay rối loạn lo âu.
Khi thực hiện liệu pháp CBT bệnh nhân sẽ được giải thích rằng mặc dù không thể điều khiển được tất cả mọi thứ nhưng có thể kiểm soát được việc họ hiểu, xử lý, chọn cách giải quyết cho vấn đề xảy ra trong cuộc sống. Nhờ đó bạn sẽ thay đổi cách suy nghĩ tiêu cực gây nên cảm xúc tuột dốc, hành vi xấu. Thay vào luôn lo lắng, sợ hãi thái quá thì nên hướng tới các điều có thể làm để giải quyết vấn đề.
Khi thay đổi nhận thực thì người bệnh nên hướng tới suy nghĩ tích cực hơn, luôn suy nghĩ về chiến thắng, đặt các mục tiêu định hướng để bản thân tránh các căng thẳng, lo âu khi mất phương hướng…Đồng thời hiểu rằng bản thân mình không cô đơn, luôn có gia đình, bạn bè ở bên để bạn có thể chia sẻ vấn đề lo âu của mình với họ.
Liệu pháp nhận thức hành vi
Hiệu quả của phương pháp này được đánh giá tương đương với việc dùng thuốc điều trị nhưng đem lại hiệu quả kéo dài hơn do chính người bệnh đã thay đổi tư tưởng bên trong. Tuy nhiên liệu pháp nhận thức hành vi thường phải thực hiện trong thời gian dài mới nhìn thấy hiệu quả. Hơn nữa còn phụ thuộc và chuyên môn, kinh nghiệm điều trị của bác sĩ cũng như sự hợp tác, động lực của người bệnh.
2. Xây dựng lối sống lạc quan, khỏe mạnh
Sống khỏe, sống đẹp luôn là mục tiêu con người hướng đến. Một lối sống khoa học góp phần cải thiện và ngăn ngừa các rối loạn lo âu một cách hiệu quả. Những thói quen xấu như thức khuya, sử dụng nhiều các chất kích thích (cà phê, thuốc lá…) làm tinh thần lúc nào cũng trong trạng thái hưng phấn, căng thẳng, không tỉnh táo….Để điều trị rối loạn lo âu hãy tạo cho mình lối sống khỏe mạnh với những tips đơn giản như:
– Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ rất quan trọng vì đó là khoảng thời gian cơ thể nghỉ ngơi, thư giãn và hồi phục. Với người trưởng thành nên ngủ đủ 6-8h/ngày và không nên thức quá khuya. Khi não bộ phải hoạt động nhiều thì bạn sẽ luôn bị căng thẳng bám theo.
– Tránh các chất kích thích như rượu, bia, cafe, thuốc lá, thuốc lắc…
– Tham gia các hoạt động thể thao: Lối sống thụ động không chỉ khiến tăng các bệnh lý trên tim mạch, chuyển hóa mà còn tác động xấu đến tinh thần. Thay vì ngồi một chỗ tự dằn vặt mình trong nỗi lo âu thì cách tốt nhất là nên tham gia các hoạt động để ‘’giải tỏa các năng lượng tiêu cực’’. Khi hoạt động, tập luyện cơ thể sẽ tăng tiết endorphin – loại hormone hạnh phúc, giúp bạn cảm thấy bình tĩnh, sảng khoái hơn. Bạn có thể chọn bất kỳ môn thể thao nào để luyện tập miễn sao vừa sức và bạn cảm thấy vui vẻ.
Gặp gỡ những người có tính cách lạc quan, lối sống tích cực
– Nên học cách chia sẻ, nói chuyện với những người khác, tự tin trong giao tiếp, tiếp xúc với nhiều người hơn. Đôi khi vấn đề khó khăn đơn giản chỉ do bạn quá khép mình. Khi tiếp xúc với những người có lối sống lạc quan, vui vẻ thì bạn cũng sẽ cảm thấy cuộc sống mình cũng sẽ thoải mái, tràn đầy năng lượng hơn.
3. Liệu pháp thư giãn tinh thần
Liệu pháp thư giãn tinh thần cũng giúp giảm đáng kể các lo âu mà bệnh nhân gặp phải. Bạn có thể lựa chọn nhiều cách khác nhau như thiền định, tập thở sâu, nghỉ ngơi trong bóng tối, tắm bồn dài… Thường bộ môn yoga sẽ được nhiều người lựa chọn vì vừa rèn luyện thể chất vừa giúp tinh thần thư thái hơn.
Các bài tập yoga tập trung vào việc thở đúng cách, điều hòa hơi thở phối hợp nhuần nhuyễn với các động tác. Bạn sẽ tập trung vào các động tác mà giảm suy nghĩ đến các lo âu, sợ hãi bên ngoài. Tập yoga trong thời gian dài bạn sẽ cảm thấy tâm trí thư giãn hơn, mình sẽ bình tĩnh hơn trước một thử thách và tìm cách giải quyết.
Luyện tập Yoga giảm rối loạn lo âu
Với từng thể bệnh rối loạn lo âu thì phác đồ điều trị cũng sẽ thay đổi để phù hợp với từng bệnh nhân. Do đó bạn cần tuân thủ theo đúng các chỉ định của bác sĩ, chuẩn bị cho mình các kiến thức cần thiết để có thể ‘’chiến thắng’’ các lo âu trong lòng mình và đạt kết quả điều trị thành công.