Lang ben là một bệnh da liễu thường gặp do nấm gây ra ở những vị trí thường thấy như mặt, cổ, ngực, lưng, tay và thường gây mất thẩm mỹ do da không đều màu. Tìm hiểu ngay những thông tin cơ bản về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng bệnh để sớm có được làn da khỏe mạnh, đều màu, tự tin tỏa sáng.
I. Bệnh lang ben là gì?
Như đã nói ở trên, lang ben là một căn bệnh ngoài da do một loài nấm có tên là Malassezia furfur, còn được gọi với cái tên Pityrosporum orbiculare ký sinh trên da gây nên. Bệnh có thể lây từ người này sang người khác do sử dụng chung các đồ dùng cá nhân như khăn mặt, khăn tắm, dao cạo…
Thống kê cho thấy, lang ben thường gặp ở độ tuổi thanh thiếu niên, rất ít thấy ở người lớn tuổi và trẻ nhỏ. Chúng thường dễ lây lan, bùng phát ở những vùng có thời tiết nóng ẩm, mật độ dân số cao.
Lang ben không gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ rất lớn do hình thành những mảng da không đều màu. Cần chú ý vệ sinh, phòng bệnh bởi lang ben có thể lây từ người sang người rất dễ dàng và nhanh chóng.
Lang ben là bệnh ngoài da do nấm Malassezia furfur gây ra
Dựa vào màu sắc của các đốm da, có thể chia lang ben thành 2 loại như sau:
– Lang ben trắng: Xuất hiện các đốm trắng trên da, thường có hình tròn hoặc hình bầu dục nhỏ, nối liền với nhau thành đốm lớn. Khi chà xát nhẹ vùng da này có thể xuất hiện các vảy phấn trắng. Lang ben trắng thường gặp ở những vùng da phơi sáng, là dạng lang ben chủ yếu, thường gặp nhất.
– Lang ben đỏ: Xuất hiện chủ yếu ở cùng da mặt, cổ, ngực và lưng. Trên da hình thành các đốm, mảng da có màu hồng hay đỏ, có thể phẳng hoặc sần sùi trên bề mặt da.
II. Triệu chứng của lang ben
Lang ben có những biểu hiện khá điển hình, chúng ta có thể dễ dàng nhận biết căn bệnh này qua những dấu hiệu dưới đây:
– Trên bề mặt da có các đốm màu khác lạ màu trắng, hồng hay đỏ, bề mặt đốm thường phẳng, ít khi sần sùi, không gây đau rát, có thể gây ngứa ngáy khó chịu và có ranh giới khá rõ với các vùng da khỏe mạnh xung quanh.
– Các đốm trên da thường có hình đa cung hoặc hình bầu dục, kích thước dao động 1 – 3cm, mọc khu trú tại một vài vùng da và có thể lan rộng ra thành từng mảng lớn.
Lang ben có thể có màu trắng, đỏ hoặc hồng
– Tổn thương giảm sắc tố khiến da có màu trắng thường sẽ xuất hiện vào mùa hè, tổn thương màu nâu hay hồng thì có thể là hệ quả từ phản ứng viêm do nấm gây ra.
– Bệnh chủ yếu ảnh hưởng tới phần trên của cơ thể, đặc biệt là da mặt, cổ, ngực hay lưng.
– Trên bề mặt da bị tổn thương thường xuất hiện vảy da mịn và rất dễ bong tróc.
Khi thấy da có những dấu hiệu bất thường, người bệnh không nên tự ý mua thuốc điều trị tại nhà khi chưa có sự tư vấn, chỉ định của bác sĩ.
III. Nguyên nhân gây bệnh
Theo ý kiến của các chuyên gia da liễu, nấm Malassezia furfu tồn tại trên da phụ thuộc vào Lipid với số lượng ít, bình thường chúng không gây ra bất thường trên da. Tuy nhiên, nếu có một tác nhân nào đó, tạo điều kiện thuận lợi thì các bào tử nấm sẽ phát triển và sinh sôi rất nhanh. Khi đó, chúng chuyển sang cấu trúc dạng sợi và gây tổn thương lớp thượng bì của da.
Do tồn tại phụ thuộc vào lớp lipid, nấm Pityrosporum orbiculare thường hoạt động mạnh và gây tổn thương ở vùng da có sự tiết bã nhờn mạnh như da mặt, da cổ hay vùng lưng. Khi chúng hoạt động mạnh tiết ra hoạt chất Azelaic, làm chậm tốc độ vận chuyển Melanin tới các tế bào thượng bì, dẫn đến xuất hiện những mảng da có màu bất thường. Một số yếu tố được cho là liên quan đến sự bùng phát của bệnh:
– Thời tiết nóng ẩm: Khiến thân nhiệt tăng nhanh chóng, làm tuyến dầu hoạt động mạnh, da tiết nhiều mồ hôi hơn. Nấm Malassezia furfu có cơ hội hấp thu các thành phần trong dầu thừa, phát triển mạnh khiến da bị tổn thương.
– Tăng tiết mồ hôi: Tác nhân chủ yếu tạo môi trường thuận lợi cho nấm hấp thu các chất béo, phát triển mạnh và gây tổn thương lớp thượng bì. Tình trạng tăng tiết mồ hôi gặp nhiều hơn ở các đối tượng mắc bệnh tiểu đường, béo phì, cường giáp.
Tiết nhiều mồ hôi cũng là yếu tố dẫn đến lang ben
– Rối loạn tuyến bã nhờn: Những người này có lượng mồ hôi, bã nhờn nhiều hơn bình thường. Điều này đã tạo điều kiện thuận lợi để vi nấm phát triển và gây mất thẩm mỹ da.
– Vệ sinh không kỹ cũng là yếu tố gây bùng phát bệnh lang ben. Khi rửa mặt, vệ sinh da không kỹ làm ứ đọng dầu thừa ở lỗ chân lông, gây bít tắc, tạo môi trường cho nấm và vi khuẩn phát triển mạnh.
– Rối loạn Hormone trong cơ thể rất dễ làm rối loạn bài tiết mồ hôi, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý da liễu do nấm. Tình trạng này thường gặp ở trẻ độ tuổi dậy thì, phụ nữ đang mang thai hay cho con bú.
– Tuổi tác: Nấm hoạt động phụ thuộc vào Lipid trên bề mặt da, ở vùng da bài tiết bã nhờn mạnh. Do đó, dễ gặp ở độ tuổi thanh thiếu niên hơn và ít gặp ở người già và trẻ nhỏ.
Ngoài ra, người suy giảm miễn dịch, đang điều trị hóa chất, trẻ em sau cúm, sỏi… cũng là những đối tượng dễ bị lang ben cần chú ý.
VI. Chẩn đoán lang ben
Khi nhận thấy những dấu hiệu bất thường của da và có nghi ngờ mắc bệnh, có thể đến thăm khác bác sĩ để đưa ra kết luận chính xác nhất.
Dựa vào những triệu chứng của bệnh và một số xét nghiệm sau đây sẽ giúp bác sĩ xác định đúng bệnh da liễu mà bạn đang mắc phải:
– Soi da trực tiếp bằng kính hiển vi.
– Dùng đèn Wood để soi da.
– Lấy mẫu bệnh phẩm (mẫu da bị bệnh) tác dụng với KOH 10% và soi dưới kính hiển vi để tìm nấm.
Có thể soi da trực tiếp để xác định bệnh lang ben
Bệnh rất dễ chẩn đoán, tuy nhiên trong một số trường hợp không điển hình, có thể bị nhầm lẫn với bệnh bạch biến, vảy nến phấn hồng, Gibert, viêm da dầu… Do đó, cần đến ngay phòng khám da liễu hoặc các bệnh viện uy tín để được chẩn đoán bệnh và có phương pháp điều trị phù hợp, tránh “tiền mất tật mang”.
V. Điều trị lang ben
Bệnh lang ben không thể tự khỏi nếu không có biện pháp điều trị đúng cách. Nếu không chữa trị hoặc điều trị không phù hợp, những tổn thương trên da có thể lan rộng và kéo dài. Để điều trị bệnh, các bác sĩ có thể lựa chọn những phương pháp sau đây:
1. Dùng thuốc bôi tại chỗ
Các thuốc bôi ngoài da có thể được chỉ định khi những tổn thương còn nhỏ, chưa lan rộng khắp cơ thể. Hầu hết, chúng ta có thể điều trị lang ben bằng thuốc bôi tác dụng trực tiếp tại chỗ như:
– Thuốc chống nấm: Lang ben do vi nấm phát triển mạnh mẽ gây ra, có thể sử dụng các thuốc có hoạt tính trị nấm để tiêu diệt nấm gây bệnh lang ben và cả những bệnh ngoài da khác. Các loại thuốc chống nấm thường được sử dụng như Ketoconazole, Ciclopirox, Terbinafine… giúp ức chế, kìm hãm sự phát triển của nấm men, giảm tổn thương trên da.
– Dầu gội chứa Ketoconazol, kẽm pyrithione, Selenium sulfide được chỉ định trong trường hợp bị nhiễm lang ben da đầu. Lưu ý chỉ nên dùng dầu gội có chứa Ketoconazole trong vòng 14 ngày, không dùng lâu hơn khuyến cáo.
– Ngoài ra, tùy thuộc vào mức độ và diện tích tổn thương, người bệnh có thể được chỉ định thêm một số thuốc bôi hỗ trợ thêm chứa lưu huỳnh, acid salicylic, benzoyl peroxide…
Thuốc bôi ngoài da là lựa chọn chủ yếu trong điều trị lang ben
2. Dùng thuốc trị toàn thân
Trường hợp các tổn thương trải rộng hay bệnh tái phát nhiều lần mà không khỏi, các bác sĩ có thể lựa chọn sử dụng thuốc điều trị bệnh toàn thân.
Một số thuốc kháng nấm đường uống thường được sử dụng trong điều trị lang ben như:
– Fluconazole: Dùng với liều 400mg/lần, ngày 2 lần trong 2 tuần liên tục.
– Itraconazole: 400mg/lần, ngày 2 lần trong 5 ngày liên tục.
Các thuốc kháng nấm đường uống có thể gây độc với gan. Do đó, người bệnh có thể hỏi ý kiến bác sĩ về việc sử dụng thêm các thuốc bổ gan để làm giảm các tác động xấu của thuốc với gan. Thêm vào đó, cần tuyệt đối tuân thủ chỉ định của bác sĩ, không được tự ý tăng hay giảm liều, dùng kéo dài… có thể gây phản tác dụng.
3. Các phương pháp dân gian
Khi nấm lang ben còn chưa lan rộng ra toàn cơ thể, có thể sử dụng những giải pháp từ dược liệu giúp cải thiện các triệu chứng của bệnh. Chúng ta cũng có thể sử dụng các biện pháp này kết hợp với thuốc kháng nấm khác. Tuy nhiên, khi sử dụng phương pháp nào cũng cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi thực hiện.
Một số mẹo chữa lang ben tại nhà được nhiều người áp dụng như:
– Giấm táo: Do khả năng kháng khuẩn, kháng nấm, giấm táo giúp điều trị lang ben hiệu quả. Sử dụng hàng ngày để bệnh nhanh khỏi.
– Kết hợp tinh dầu tràm trà và dầu dừa: Tinh dầu tràm trà có tác dụng kháng khuẩn, kháng nấm, ức chế sự phát triển của nấm, trong khi đó, dầu dừa giúp làm dịu da, phục hồi và tái tạo làn da bị tổn thương.
– Nghệ: Ngăn cản sự phát triển và lan rộng của nấm, phục hồi và tái tạo làn da bị tổn thương.
– Rau răm: Làm dịu các tổn thương trên da, ức chế sự lan rộng của lang ben, tăng cường miễn dịch cho da, giúp da sáng đều màu.
Có thể trị lang ben bằng thảo dược khi các triệu chứng còn nhẹ
Ngoài da, có thể sử dụng các thảo dược khác như tinh dầu khuynh diệp, củ riềng, nha đam, vỏ bưởi…
VI. Phòng ngừa lang ben
Để bệnh lang ben nhanh khỏi và phòng ngừa bệnh xuất hiện hay tái phát, chúng ta cần chú ý một số vấn đề sau:
– Giữ cho môi trường sống khô thoáng, sạch sẽ, tránh môi trường ẩm ướt, nóng, nhiệt độ không khí cao.
– Hạn chế để da tiếp xúc với ánh nắng ở những thời điểm nắng gắt nhất, đặc biệt là buổi trưa 10h-13h.
– Tránh để cơ thể tiết mồ hôi quá nhiều. Trường hợp người lao động làm việc nặng hoặc những vận động viên có cường độ luyện tập lớn khiến mồ hôi ra thường xuyên thì nên lau khô, không mặc lại quần áo thấm mồ hôi.
– Tắm và vệ sinh cá nhân sạch sẽ, không để dầu thừa còn sót lại gây bít tắc lỗ chân lông, không dùng khăn tắm, quần áo của người khác để tránh bị lây nhiễm từ người sang người.
Vệ sinh sạch sẽ để phòng ngừa lang ben
Lang ben là một căn bệnh không nguy hiểm, không gây ra biến chứng nghiêm trọng với cơ thể. Tuy nhiên, nếu không điều trị kịp thời, bệnh sẽ rất lâu hồi phục, làm mất thẩm mỹ, khiến người bệnh cảm thấy tự ti trong giao tiếp với mọi người xung quanh. Mong rằng, từ những thông tin trên, mọi người sẽ lựa chọn được phương pháp điều trị phù hợp, giúp bệnh nhanh khỏi.