Mụn trứng cá – Nỗi ám ảnh kinh hoàng – Cẩm nang A-Z

Hình ảnh mụn trứng cá

Mụn trứng cá là một bệnh da liễu liên quan đến tuyến bã nhờn dưới da, thường gặp ở người trưởng thành. Để giải mã những bí mật tiềm ẩn về mụn trứng cá, hãy cùng Dược Điển Việt Nam tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

I. Mụn trứng cá là gì?

Mụn trứng cá là tình trạng viêm nhiễm ở nang lông tuyến bã, liên quan tới sự tăng tiết bã nhờn và sự hình thành nhân trứng cá. Các tổn thương được hình thành do sự tăng tiết chất bã nhờn bị ứ đọng trong các nang lông bởi tình trạng bít tắc sự lưu thông của tuyến bã, đi kèm với tình trạng viêm nhiễm, thông qua sự phát triển của các vi trùng sinh mụn trong các đơn vị nang lông tuyến bã.

Mụn trứng cá ở mức độ nhẹ chỉ là những nốt mụn đầu đen nhỏ, không gây đau đớn. Khi mụn trở nặng thành dạng mụn viêm, mụn nang, các nốt mụn sẽ trở nên sưng tấy và đau đớn. Mụn trứng cá có thể xuất hiện ở nhiều nơi, nhưng phổ biến nhất là ở mặt, ở lưng và ngực.

Mụn trứng cá – Tình trạng da liễu phổ biến

II. Phân loại mụn trứng cá và triệu chứng

Mụn trứng cá được chia làm 4 mức độ cơ bản. Cần phân biệt đúng mức độ để có phương pháp điều trị thích hợp. Với mỗi mức độ khác nhau, bệnh sẽ được biểu hiện với các triệu chứng khác nhau. Cụ thể như sau:

1. Mức độ I

Đây là giai đoạn nhẹ nhất, thường xuất hiện mụn đầu đen hoặc mụn đầu trắng hay còn gọi là mụn cám.

– Mụn đầu đen: Là loại mụn phổ biến nhất, nổi trên bề mặt da và có màu đen. Nguyên nhân dẫn đến mụn đầu đen là độ nhờn của da kết hợp với tế bào chết của da tạo thành. Vùng da có mụn đầu đen thường thô ráp, xám xịt, hay gặp nhất là vùng da ở cánh mũi, cằm, má,…

– Mụn đầu trắng: Đây là loại mụn nằm ở dưới bề mặt của lỗ chân lông khép kín, nguyên nhân là do lớp dầu ở da ngăn chặn nang lông mở.

Ở giai đoạn này số lượng mụn xuất hiện trên da tương đối ít và chỉ cần điều chỉnh cách chăm sóc da thì có thể khắc phục đáng kể.

2. Mức độ 2

Giai đoạn này số lượng mụn đầu đen, đầu trắng xuất hiện với số lượng lớn hơn và kèm theo mụn mủ hay mụn mẩn đỏ.

Mụn mủ là tình trạng viêm nhiễm của mụn đầu trắng, xung quanh mụn có một vòng màu đỏ nổi lên và nhân mụn có mủ vàng hoặc trắng.

Mụn ở mức độ 2 thường xuất hiện ở lứa tuổi dậy thì, đặc biệt là nữ giới trước và trong chu kỳ kinh nguyệt, nhiều nhất là vùng trán, má.

Hạn chế dùng tay sờ lên mặt, chích mụn khi chưa già vì có thể khiến mụn lây lan và để lại sẹo trên da.

3. Mức độ 3

Đây là tình trạng nặng của mụn trứng cá, so với giai đoạn 2 thì ở giai đoạn này tần suất xuất hiện các mụn mủ, viêm tấy tăng lên ở các vùng da lân cận.

Mụn trứng cá viêm thường rất nhạy cảm, các nốt mụn đỏ, tấy lên trên da, khi đụng vào sẽ cảm thấy ngứa, viêm và để lại mủ.

Ở giai đoạn này, mụn trứng cá không chỉ xuất hiện ở mặt mà còn lan xuống cổ, vai, gáy, lưng.

4. Mức độ 4

Là mức độ nghiêm trọng nhất của mụn trứng cá. Ở giai đoạn này xuất hiện các mụn bọc, có mủ.

Đây là loại mụn có đường kính to, sưng đỏ, bên trong mụn thường có chứa nhiều mủ và gây đau nhức. Mụn bọc có khả năng để lại sẹo lõm khá cao vì sự viêm nhiễm đã thâm nhập vào sâu tận dưới lớp hạ bì và thượng bì của da.

Các loại mụn trứng cá hay gặp nhất

III. Cơ chế hình thành mụn trứng cá

– Mụn trứng cá được hình thành khi các nang lông bị tắc nghẽn và tuyến dầu chứa nhiều bã nhờn. Tuyến dầu là các tuyến nhỏ nằm ở gần bề mặt da, gắn vào nang lông và có những lỗ nhỏ để sợi lông riêng lẻ mọc ra.

– Chính vì vậy, vùng da mặt, trán, lưng, ngực có nhiều tuyến dầu nhất, tiết ra bã nhờn, nên sẽ là vùng da hay bị mụn trứng cá nhất. Không chỉ vậy, vùng da đầu có nang tóc chứa các tuyến dầu nên cũng có khả năng xuất hiện mụn.

– Mỗi loại mụn sẽ có quá trình hình thành khác nhau: 

+ Mụn đầu đen hình thành nguyên nhân là do lỗ chân lông bít tắc, nhưng có phần đầu nang lông bị oxy hóa.

+ Mụn đầu trắng do các lỗ chân lông bị sưng và viêm tạo thành.

+ Mụn viêm, mụn bọc là giai đoạn nặng của các loại mụn trên. Lúc này, hầu hết các nang lông bị tắc nghẽn trầm trọng và kèm theo sự tấn công của vi khuẩn. Các loại mụn này thường xuất hiện kèm theo mủ và có khả năng lây lan ra các vùng da khác.

IV. Nguyên nhân gây ra mụn trứng cá

Mụn trứng cá có thể hình thành do nhiều nguyên nhân khác nhau. Sau đây là một số nguyên nhân chính dẫn đến hình thành mụn trứng cá trên da:

1. Tăng tiết bã nhờn

Với làn da bình thường, nang lông sẽ bài tiết ra một lượng bã nhờn vừa đủ giúp bảo vệ và dưỡng ẩm da, tóc và móng. Tuy nhiên, nếu lượng bã nhờn bị tăng tiết quá mức sẽ khiến cho nang lông bị bít tắc. Đây chính là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn kỵ khí phát triển và gây mụn.

Da thường tăng bài tiết bã nhờn nguyên nhân chủ yếu là do thay đổi hormone androgen (xuất hiện trong quá trình dậy thì).

2. Do rối loạn nội tiết tố

– Những người trước và trong chu kỳ kinh nguyệt, thanh thiếu niên ở lứa tuổi dậy thì, người bị thường xuyên bị căng thẳng sẽ xuất hiện tình trạng mụn. Nguyên nhân của tình trạng này là do rối loạn nội tiết tố Androgen.

– Androgen là một nội tiết tố sinh dục được tạo ra bởi tuyến thượng thận và các mô sinh dục ở tinh hoàn nam giới hoặc buồng trứng ở phụ nữ. Sự thay đổi của Androgen có khả năng làm ảnh hưởng trực tiếp đến làn da.

– Khi nồng độ Androgen trong cơ thể tăng sẽ khiến cho tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ hơn và sản sinh ra quá nhiều dầu nhờn. Do vậy, nếu ở thời điểm này không vệ sinh da đúng cách sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho bụi bẩn và vi khuẩn tấn công. Hậu quả là các lỗ chân lông bị bít tắc và sinh ra mụn.

– Mụn trứng cá sinh ra do rối loạn nội tiết tố thường xuất hiện ở cằm, quanh khu vực miệng và hai bên góc hàm. Không chỉ ảnh hưởng đến làn da, rối loạn loại nội tiết tố này còn xuất hiện kèm theo các triệu chứng như rậm lông, rụng tóc nhiều, rối loạn chu kỳ kinh nguyệt hoặc mắc chứng đa nang buồng trứng.

3. Sừng hóa nang lông

Thông thường, các tế bào cổ nang lông và tuyến bã sẽ bị đào thải ra bên ngoài sau một chu kỳ. Tuy nhiên, khi lớp sừng (lớp ngoài cùng của da) trở nên dày hơn do các tế bào chết tích tụ bên trong khiến bít tắc tuyến bã nhờn. Do đó, sẽ dẫn đến tình trạng rối loạn quá trình tiết bã, làm ứ đọng bã nhờn, bụi bẩn và gây ra phản ứng viêm.

Hiện tượng này khiến cho da xuất hiện nhiều bã nhờn và gây ra mụn trứng cá. 

4. Vi khuẩn P. acnes tăng sinh quá mức

Vi khuẩn P. acnes xuất hiện trên bề mặt da với số lượng tương đối ít. Tuy nhiên, nếu gặp điều kiện thuận lợi (vệ sinh kém, da tiết nhiều dầu,…) thì các vi khuẩn có thể tăng sinh nhanh chóng và gây viêm ở nang lông. 

Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng trở nên nghiêm trọng và có nguy cơ để lại thâm, sẹo cao.

5. Do tác dụng phụ của thuốc

Ngoài ra, việc sử dụng các thuốc kháng sinh, thuốc chống  động kinh thuốc corticosteroid, thuốc điều trị bệnh lao,… cũng là tác nhân gây ra mụn trứng cá.

Ở trường hợp này, da sẽ xuất hiện các mụn nhỏ li ti (mụn cám), mụn đỏ kèm theo một số biểu hiện khác như teo da, rạn da, bề mặt da có nhiều bã nhờn,…

6. Sử dụng mỹ phẩm

Tình trạng lạm dụng mỹ phẩm, sử dụng mỹ phẩm không rõ nguồn gốc, kém chất lượng, không phù hợp với loại da cũng là một trong những nguyên nhân gây mụn.

Thường xuyên dùng mỹ phẩm khiến các lỗ chân lông bị bít tắc, dầu sẽ đẩy 

vi khuẩn vào sâu trong làn da và gây ra mụn trứng cá.

Để tránh ảnh hưởng xấu từ mỹ phẩm tới làn da, trước khi lựa chọn nên kiểm tra thành phần mỹ phẩm, tìm kiếm các sản phẩm khoáng và có nguồn gốc tự nhiên. Những sản phẩm này thường được chú thích là “noncomedogenic”.

7. Các nguyên nhân khác

Ngoài những nguyên nhân kể trên, còn số một tác nhân khác cũng góp phần dẫn đến xuất hiện mụn trứng cá, có thể kể đến như:

– Chế độ sinh hoạt thiếu khoa học, hay thức khuya, ngủ không đủ giấc, ăn đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ, sử dụng các thực phẩm nhiều đường, uống ít nước, lạm dụng chất kích thích.

– Có thói quen dùng tay sờ lên mặt, nặn mụn, đeo khẩu trang thường xuyên.

– Người sinh sống trong điều kiện thời tiết khí hậu nóng ẩm, hanh khô. Người làm việc thường xuyên trong môi trường có nhiều bụi bẩn, hóa chất, hay tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

– Tiền sử gia đình gặp các vấn đề da liễu tương tự như mụn, viêm da tiết bã, da nhờn,…

Nguyên nhân dẫn đến hình thành mụn trứng cá

V. Điều trị mụn trứng cá

Điều trị mụn trứng cá như thế nào để có thể loại bỏ hoàn toàn, trả lại làn da mịn màng, khỏe mạnh – Đây là mối bận tâm của tất cả những người bị mụn trứng cá. Việc điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố dựa vào mức độ của mụn, nguyên nhân và cơ chế hình thành mụn ở từng người.

Để điều trị mụn hiệu quả, trước khi kết hợp trị liệu dùng thuốc, mọi người hãy vệ sinh da thường xuyên và đúng cách, cùng với đó là chế độ ăn uống hợp lý để tránh gây nên tình trạng viêm hay thâm sẹo do mụn. Ngoài ra nghỉ ngơi hợp lý, hạn chế chất kích thích để làn da có được sức đề kháng tốt nhất.

Bệnh nhân có thể sử dụng thuốc bôi ngoài da hoặc các thuốc uống tùy theo tình trạng bệnh. Khi bệnh có dấu hiệu nghiêm trọng, hãy đến bệnh viện khám tại các chuyên khoa da liễu để bác sĩ chẩn đoán và sử dụng các thuốc đặc trị phù hợp, có thể kết hợp các biện pháp điều trị công nghệ cao.

Hiện nay trong dân gian cũng lưu truyền nhiều mẹo trị mụn trứng cá từ thảo dược thiên nhiên, tuy nhiên hãy thận trọng khi áp dụng với làn da của mình, và các phương pháo dân gian hầu như chỉ có tác dụng cải thiện triệu chứng, giảm viêm chứ không chấm dứt được nguyên nhân gây bệnh.

Và có một điều đặc biệt lưu ý là vấn đề nặn mụn trứng cá, có rất nhiều người lựa chọn cách này để loại bỏ nhân mụn nhưng áp dụng sai cách, không đúng kỹ thuật, chưa đúng thời điểm, vệ sinh không sạch sẽ có thể khiến vi sinh vật gây bệnh xâm nhập và phát triển, dẫn đến nhiễm trùng nguy hiểm.

VI. Phòng ngừa mụn trứng cá

Để có thể hạn chế tối đa tình trạng mụn trứng cá, nên thực hiện các biện pháp phòng tránh đúng cách sau đây:

– Uống nhiều nước (ít nhất 2 lít/ngày) điều này giúp chất nhờn dưới da dễ bài tiết hơn và góp phần cải thiện quá trình trao đổi chất trong cơ thể.

– Xây dựng chế độ ăn khoa học, cân bằng dinh dưỡng. Nên bổ sung nhiều trái cây, rau xanh và thịt nạc. Hạn chế tối đa các loại thực phẩm có nhiều đường, cay nóng, đồ ăn nhiều chất béo, đồ chiên, thức ăn nhanh.

– Khi bị căng thẳng, nghỉ ngơi thư giãn đầu óc, dành thời gian tập thể dục để nâng cao sức khỏe. Nếu căng thẳng cơ thể sẽ giải phóng cortisol gây suy giảm miễn dịch, ảnh hưởng đến hàng rào đầu tiên bảo vệ cơ thể là làn da.

– Nên rửa mặt tối đa 2 lần/ngày vào buổi sáng và tối với nước ấm. Theo Viện nghiên cứu da liễu Hoa Kỳ, việc rửa mặt quá nhiều trong ngày cũng khiến da trở nên nhạy cảm khó chịu và gây mụn mọc không kiểm soát.

– Ngủ và nghỉ ngơi đầy đủ, đúng giờ để đảm bảo rằng các hormone không bị rối loạn.

– Rửa tay với xà phòng diệt khuẩn và hạn chế đưa tay lên mặt.

– Tránh xa những loại mỹ phẩm không hợp với da, gây kích ứng da và kem che khuyết điểm.

Biện pháp phòng ngừa mụn trứng cá hiệu quả

Mong rằng những thông tin mà Dược Điển Việt Nam vừa cung cấp ở bài viết trên đã giúp cho bạn đọc hiểu hơn về mụn trứng cá. Nếu còn điều gì thắc mắc hãy liên hệ ngay chúng tôi theo số hotline để được tư vấn cụ thể.