Bạn có đang mắc chứng rối loạn lo âu? Những thông tin cần phải biết?

Rối loạn lo âu là gì?

Những lo lắng mỗi khi gặp vấn đề nào đó là một phần bình thường của cuộc sống. Tuy nhiên, những người bị rối loạn lo âu thường xuyên gặp cảm giác lo lắng và mức độ sợ hại tăng lên dữ dội, quá mức trong các tình huống hàng ngày. Vậy rối loạn lo âu là gì? Nguyên nhân là do đâu và cách điều trị? Hãy cùng Dược Điển Việt Nam tìm hiểu về vấn đề này nhé!

I. Rối loạn lo âu là gì?

Rối loạn lo âu khác với những cảm giác lo lắng, hồi hộp thông thường. Nó là chứng rối loạn tâm thần phổ biến nhất và gây ảnh hưởng tới gần 30% người trưởng thành vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời. Việc điều trị có thể đem lại hiệu quả tốt, giúp hầu hết mọi người có cuộc sống bình thường trở lại.

Rối loạn lo âu là gì?

Rối loạn lo âu liên quan đến các đợt lặp đi lặp lại của cảm giác lo lắng dữ dội và sợ hãi hoặc kinh hoàng đột ngột lên đến đỉnh điểm trong vòng vài phút (cơn hoảng loạn).

Những cảm giác lo lắng và hoảng sợ này cản trở các hoạt động hàng ngày, và khó kiểm soát, kéo dài hơn. Chúng không tương xứng với mức độ nguy hiểm thực tế xảy ra. Khi bạn cảm nhận được nỗi sợ này thường cố gắng né tránh các tình huống hoặc tiếp xúc với những người khác. Từ đó mà gây ảnh hưởng khá nhiều tới cuộc sống.

II. Phân loại rối loạn lo âu

Có nhiều loại rối loạn lo âu khác nhau và với những đặc trưng riêng biệt như:

1. Rối loạn lo âu lan tỏa

Rối loạn lo âu lan tỏa là gì?

Hay còn được gọi là rối loạn lo âu tổng quát, rối loạn lo âu toàn thể. Nó là những cơn lo lắng dai dẳng và quá mức gây trở ngại cho các hoạt động hàng ngày. Chúng liên tục xảy ra có thể đi kèm với các triệu chứng thần kinh khác như bồn chồn, cảm thấy khó chịu, dễ mệt mỏi, khó tập trung, căng cơ hoặc khó ngủ. Thường thì lo lắng xảy ra do những việc hàng ngày như trách nhiệm công việc, sức khỏe gia đình, những vấn đề nhỏ nhặt như việc nhà, sửa xe hoặc các cuộc hẹn.

2. Rối loạn hoảng sợ

Hay còn gọi là rối loạn hoảng loạn. Triệu chứng điển hình của rối loạn hoảng sợ là các cơn hoảng sợ lặp đi lặp lại, một sự kết hợp giữa đau khổ về thể chất và tâm lý không giới hạn trong bất cứ hoàn cảnh nào. Khi gặp một tình huống khó khăn, một số biểu hiện được thể hiện rõ như:

– Đánh trống ngực, tim đập thình thịch hoặc nhịp tim nhanh.

– Đổ mồ hôi, tức ngực.

– Run rẩy hoặc run rẩy.

– Cảm giác khó thở hoặc cảm giác ngột ngạt.

– Cảm thấy chóng mặt, choáng váng hoặc ngất xỉu, nghẹt thở, buồn nôn hoặc đau bụng.

– Tê hoặc ngứa ran.

– Ớn lạnh hoặc bốc hỏa.

– Mất kiểm soát, sợ chết, hạn chế giao tiếp.

Bởi vì các triệu chứng quá nghiêm trọng, nhiều người trải qua một cơn hoảng loạn còn cảm giác mình bị đau tim hoặc bệnh một bệnh nào đó đe dọa tính mạng khác. Họ có thể đến bệnh viện cấp cứu. Cơn hoảng sợ có thể do một đối tượng nào đó, tình huống bất ngờ, thậm chí xảy ra mà không có lý do. Tuổi khởi phát rối loạn hoảng sợ trung bình là 20-24. Các cơn hoảng loạn có thể xảy ra trong các rối loạn tâm thần khác như trầm cảm, rối loạn căng thẳng sau chấn thương.

3. Rối loạn lo âu xã hội 

Rối loạn lo âu xã hội

Hay còn gọi là ám ảnh xã hội. Một người mắc chứng rối loạn lo âu xã hội có cảm giác lo lắng, khó chịu đáng kể về việc bị xấu hổ, bị sỉ nhục, bị từ chối hoặc bị coi thường trong các tương tác xã hội. Những người mắc chứng rối loạn này sẽ cố gắng trốn tránh tình huống hoặc chịu đựng nó với sự lo lắng tột độ. Các biểu hiện thấy rõ ở những người này là cực kỳ sợ nói trước đám đông, gặp gỡ người mới hoặc ăn /uống ở nơi công cộng. Chúng gây ảnh hưởng tới hoạt động hàng ngày và kéo dài ít nhất sáu tháng.

4. Rối loạn ám ảnh cưỡng chế

Người mắc hội chứng này gặp vấn đề bị ám ảnh và có những hành động tái diễn mà không thể kiểm soát như rửa tay liên tục, lau dọn đồ đạc vì sợ bẩn,… Chúng tốn rất nhiều thời gian và gây ảnh hưởng tới cuộc sống như trong công việc, hoạt động xã hội, giao tiếp. Đó chính là những hành vi cưỡng chế, lặp đi lặp lại, chỉ thực hiện những điều đó họ mới cảm thấy thoát khỏi sự đau khổ.

5. Chứng sợ đám đông

Chứng sợ đám đông

Nghe tên chúng ta cũng có thể hình dung ra được nỗi sợ hãi của những người này trong các tình huống:

– Sử dụng phương tiện công cộng.

– Ở trong không gian mở.

– Đứng trong hàng hoặc ở trong một đám đông.

– Ở ngoài nhà một mình.

Những người gặp tình trạng này thường chủ động tránh tình huống phải gặp nhiều người, yêu cầu một người bạn đồng hành hoặc chịu đựng với nỗi sợ hãi và lo lắng dữ dội. Chứng này không được điều trị có nguy cơ trở nên nghiêm trọng đến mức một người có thể không thể ra khỏi nhà.

6. Rối loạn lo âu do chất gây nghiện

Nó được đặc trưng bởi các triệu chứng lo lắng hoặc hoảng sợ dữ dội là kết quả trực tiếp của việc lạm dụng ma túy, dùng thuốc, tiếp xúc với một chất độc hại hoặc cai nghiện ma túy.

7. Rối loạn lo âu ly thân

Nó là một chứng rối loạn thời thơ ấu được biểu hiện bởi sự lo lắng quá mức có liên quan đến việc xa cách cha mẹ hoặc những người khác mà họ gắn bó. Cảm giác vượt quá những gì mà có thể chịu đựng ở lứa tuổi đó, nó thường kéo dài 4 tuần ở trẻ em và 6 tháng ở người lớn.

Một người bị rối loạn lo âu ly thân có thể thường xuyên lo lắng về việc mất đi những người gần gũi nhất bên cạnh, miễn cưỡng hoặc từ chối đi chơi và ngủ xa nhà hoặc không có một người nào đó, hoặc gặp ác mộng về sự chia ly. Các biểu hiện đau khổ thường phát triển trong thời thơ ấu, nhưng các triệu chứng có thể mang đến khi trưởng thành.

III. Triệu chứng của rối loạn lo âu

Tùy các thể khác nhau mà có những triệu chứng đặc trưng. Chúng có thể bao gồm:

– Cảm thấy lo lắng, bồn chồn hoặc căng thẳng.

– Có cảm giác nguy hiểm sắp xảy ra, hoảng sợ hoặc diệt vong.

– Tăng nhịp tim, thở nhanh.

– Có những hành vi vô thức như rửa tay, dọn dẹp nhà cửa… quá nhiều lần.

– Đổ mồ hôi, run sợ, khó ngủ.

– Cảm thấy yếu hoặc mệt mỏi.

– Khó tập trung hoặc suy nghĩ về bất cứ điều gì khác ngoài nỗi lo hiện tại.

– Gặp phải các vấn đề về đường tiêu hóa (GI) như đau bụng, tiêu chảy…

– Khó kiểm soát lo lắng, mong muốn tránh những thứ gây ra lo lắng.

Nếu thấy bất thường trong việc kiểm soát cảm xúc của mình, nên đi thăm khám để biết chính xác mình mắc hội chứng nào trong rối loạn lo âu để được biện pháp điều trị sớm nhất.

IV. Nguyên nhân gây rối loạn hành vi

Trải qua nhiều chuyện buồn trong quá khứ có thể gây rối loạn lo âu

Nguyên nhân của rối loạn lo âu hiện chưa được biết rõ nhưng có thể liên quan đến sự kết hợp của nhiều yếu tố bao gồm:

– Di truyền: gặp trong nhiều thành viên của gia đình.

– Môi trường: Những trải nghiệm trong cuộc sống như gặp các sự kiện đau buồn trong quá khứ, lạm dụng, bỏ rơi…

– Tâm lý: Những người bị chứng rối loạn lo âu có thể do trạng thái tính tình khó kiểm soát hơn những người khác, liên quan đến một số thần kinh trong não kiểm soát sợ hãi và cảm xúc.

– Sử dụng một số loại thuốc, chất gây nghiện cũng có thể gây nên tình trạng không kiểm soát được cảm xúc.

– Người bệnh có thể mắc một số bệnh lý rồi rơi vào rối loạn lo âu, các triệu chứng lo lắng trở nên tồi tệ.

Trên đây là những nguyên nhân chủ yếu, nó có thể khác nhau tùy từng đối tượng. Điều quan trọng là bác sĩ cần hiểu rõ nguyên nhân chính xác là gì để điều trị tận gốc.

V. Rối loạn lo âu có nguy hiểm không?

Rối loạn lo âu có thể dẫn tới trầm cảm, có ý định tự tự

Rối loạn lo âu không chỉ ảnh hưởng tới cuộc sống hàng ngày. Nó có thể dẫn đến những biến chứng trầm trọng hơn như:

– Trầm cảm (thường xảy ra với rối loạn lo âu) hoặc các rối loạn sức khỏe tâm thần khác.

– Lạm dụng chất kích thích: Do không kiểm soát được cảm xúc của mình trong những thời điểm mà người bệnh có thể sử dụng các chất kích thích gây hại cho cơ thể. Dần dần có thể lạm dụng làm ảnh hưởng tới sức khỏe.

– Khó ngủ (mất ngủ), nhức đầu và đau mãn tính.

– Cách ly xã hội: Nhiều trường hợp trải qua những biến cố gia đình đã dần dần thu hẹp, không giao tiếp với xã hội.

– Tự tử: Đây là trường hợp vô cùng nguy hiểm, khi khó kiểm soát hành vi, những suy nghĩ tiêu cực sẽ bủa vây người bệnh. Chỉ với những điều này họ sẵn sàng sử dụng vật làm đau bản thân, thậm chí là tử tự.

Chính vì vậy nên tiến hành chẩn đoán và có phương pháp điều trị kịp thời

VI. Chẩn đoán chứng rối loạn lo âu như thế nào?

Chẩn đoán và điều trị rối loạn lo âu

Nhiều người bị rối loạn lo âu lại không muốn tìm kiếm sự giúp đỡ. Nhiều người lại không nhận ra mình đang mắc căn bệnh này. Những người xung quanh cũng cần chú ý tình trạng sức khỏe cả về thể chất và tinh thần, nên khuyên họ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán.

Họ sẽ được khám tại chuyên khoa tâm lý, tâm thần. Bác sĩ sẽ hỏi bạn về tiền sử bệnh, các triệu chứng mà bạn cảm nhận được. Họ có thể tiến hành các xét nghiệm để loại trừ các tình trạng sức khỏe khác có thể gây ra các cơn lo lắng, cảm giác sợ hãi thái quá.

Những tiêu chí để chẩn đoán chứng rối loạn lo âu như:

– Lo lắng quá nhiều về một số sự kiện, hoạt động trong hầu hết các ngày của tuần kéo dài ít nhất 6 tháng.

– Khó kiểm soát được cảm xúc của mình.

– Lo lắng, sợ hãi làm ảnh hưởng lớn tới chất lượng cuộc sống.

– Có ít nhất 3 trong số các triệu chứng sau đây: khó ngủ, cơ bắp căng thẳng, mệt mỏi, khó tập trung, bồn chồn.

VII. Điều trị rối loạn lo âu như thế nào?

Mặc dù mỗi chứng rối loạn lo âu có những đặc điểm riêng biệt, nhưng hầu hết chúng đều đáp ứng tốt với hai hình thức điều trị:

– Liệu pháp tâm lý hoặc “liệu ​​pháp trò chuyện”. Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT), một loại liệu pháp trò chuyện, có thể giúp một người học cách suy nghĩ, phản ứng và hành vi khác để giúp cảm thấy bớt lo lắng hơn. 

– Thuốc. Nó không chữa khỏi chứng rối loạn lo âu, nhưng có thể giúp giảm đáng kể các triệu chứng. Các loại thuốc thường được sử dụng là thuốc chống lo âu (được bác sĩ kê đơn trong thời gian ngắn) và thuốc chống trầm cảm…

Mời bạn xem thêm bài viết: Điều trị rối loạn lo âu

VIII. Phòng ngừa chứng rối loạn lo âu

Ngăn ngừa rối loạn lo âu như thế nào?

Không có cách nào để dự đoán chắc chắn điều gì sẽ khiến một ai đó bị chứng rối loạn lo âu, nhưng thực hiện những điều sau để giảm tác động của các triệu chứng nếu gặp tình trạng lo lắng:

– Nhận trợ giúp sớm. Lo lắng, giống như nhiều tình trạng sức khỏe tâm thần khác, có thể khó điều trị hơn nếu bạn bỏ qua nó.

– Tham gia vào các hoạt động mà bạn yêu thích và điều đó khiến bạn cảm thấy hài lòng về bản thân. Tận hưởng các mối quan hệ có sẵn của bạn, bỏ qua những mối quan hệ khiến bạn phải lưu tâm.

– Tránh sử dụng rượu hoặc ma túy. Sử dụng rượu và ma túy có thể gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng lo lắng. Nếu bạn nghiện bất kỳ chất nào trong số này, việc bỏ thuốc có thể khiến bạn lo lắng. Nếu không thể tự bỏ thuốc lá, hãy đến gặp bác sĩ hoặc tìm một nhóm hỗ trợ để giúp bạn.

Rối loạn lo âu nếu không được điều trị có thể ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng cuộc sống. Do liên quan đến yếu tố tâm lý nên người thân hãy cùng người bệnh cố gắng vượt qua nỗi sợ hãi, lo lắng của mình. Mong rằng bài viết có thể giúp một phần nào đó cho các bạn. Chúc sức khỏe!